Ανάμεσα στην παράνοια και την μεγαλοφυΐα

Στις 30 Μαρτίου του 1853, γεννιέται ένας αυτοδίδακτος ζωγράφος ο οποίος έμελλε να αλλάξει την ιστορία της τέχνης. Ο Vincent Van Gogh είναι ίσως ο καλλιτέχνης με την μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα παγκοσμίως μαζί με τον Rembrandt, όσον αφορά στο καλλιτεχνικό στίγμα των Κάτω Χωρών, επηρεάζοντας τόσο άλλους ομότεχνους του, όσο και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε ένα έργο τέχνης.

Γράφει η Μαίρη Σβαρνιά / Editor Νίκος Μουρατίδης

Υπήρξε μαζί με τους Cezanne και Gauguin ένας από τους τρεις μεγαλύτερους μετά- Ιμπρεσιονιστές και επηρέασε βαθύτατα και το κίνημα του Εξπρεσιονισμού. Η ζωή του υπήρξε σύντομη, πολυτάραχη, συνεχώς μετακινούμενη μεταξύ Κάτω Χωρών, Αγγλίας και Γαλλίας, αλλά και σημαδεμένη από τις αποτυχίες του με το άλλο φύλο και την ψυχική ασθένεια.

Ο Van Gogh, γιός Προτεστάντη πάστορα, ακολουθεί αρχικά την ιερατική καριέρα του πατέρα του και ο ίδιος, διαμοιράζοντας μάλιστα όλα του τα υπάρχοντα στους φτωχούς, αλλά την εγκαταλείπει το 1880 ήδη χτυπημένος από την ασθένεια και δοκιμάζει τον εαυτό του στην ζωγραφική, πιστεύοντας ακράδαντα πως θα μπορέσει να σώσει τον κόσμο δια μέσου της τέχνης. Απ’ ότι φαίνεται δεν είχε και άδικο.

Η πινελιά του είναι δυναμική, τραχεία και γεμάτη τόλμη, ενώ με την πάροδο του χρόνου, δοκιμάζεται ολοένα και περισσότερο στους έντονους χρωματισμούς και στους πειραματισμούς του.

Για τα επόμενα χρόνια και μέχρι το τέλος της ζωής του, ο αδελφός του Theo, που εργάζεται σε γκαλερί έργων τέχνης στο Παρίσι, τον βοηθά αδιάκοπα στέλνοντάς του χρήματα και υλικά. Ο Van Gogh του στέλνει εκτός από τους πίνακές του και γράμματα, ο Theo απαντά, και έτσι έχουμε την μοναδική ίσως περίπτωση καλλιτέχνη, όπου αυτοαναλύεται μέσα από την τεράστια αλληλογραφία του.

Στην ζωγραφική η πινελιά του είναι δυναμική, τραχεία και γεμάτη τόλμη, ενώ με την πάροδο του χρόνου, δοκιμάζεται ολοένα και περισσότερο στους έντονους χρωματισμούς και στους πειραματισμούς του από τις επιρροές που έχει λάβει μελετώντας την Ιαπωνική ζωγραφική. Ζωγραφίζει αμέτρητες αυτοπροσωπογραφίες του, και κυρίως απλούς ανθρώπους, σκηνές από την καθημερινότητά του, νεκρές φύσεις, την φτώχεια, την αγροτική ζωή και τα ζώα.

Τον Φεβρουάριο του 1888, μετακομίζει στην Arles, όπου δημιουργεί ασταμάτητα, μέσα στην απόλυτη ένδεια. Δεν είναι πετυχημένος, δεν πουλάει και –τραγική ειρωνεία- σήμερα πρόκειται για έναν από τους ακριβότερους ζωγράφους. Οι κρίσεις γίνονται ολοένα και συχνότερες και η κατάθλιψη μόνιμη. Στα τέλη του ίδιου έτους, δέχεται την –μοιραία όπως αποδείχθηκε στην συνέχεια- εγκατάσταση του φίλου του Paul Gaugin στο σπίτι του στην Arles, προκειμένου να ιδρύσουν έναν καλλιτεχνικό σύλλογο. Ο συνδυασμός της έμφυτης μελαγχολίας του Van Gogh και του εκρηκτικού ταμπεραμέντου του Gaugin, οδηγεί σύντομα σε έναν μεγάλο καυγά, στην αποχώρηση του Gaugin και στον αυτοτραυματισμό του Van Gogh: κόβει ο ίδιος ένα μεγάλο μέρος του αυτιού του, ενδεικτικό του τι πρόκειται να ακολουθήσει.

Ο συνδυασμός της έμφυτης μελαγχολίας του Van Gogh και του εκρηκτικού ταμπεραμέντου του Gaugin, οδηγεί σύντομα σε έναν μεγάλο καυγά.

Τον Μάιο του επόμενου χρόνου, μεταφέρεται με δική του επιθυμία στο άσυλο του St Rémy κοντά στην Arles, όπου συνεχίζει να ζωγραφίζει μανιωδώς. Κατά την διάρκεια των τελευταίων 70 ημερών της ζωής του, ζωγραφίζει 70 έργα, για να περάσει στην αθανασία αυτοκτονώντας με μια σφαίρα, στις 29 Ιουλίου 1890 (κάποιες άλλες πηγές λένε ότι τον πυροβόλησαν κάποιοι αλήτες για να σπάσουν πλάκα με τον “τρελό”).

“La tristesse durera toujours” (H θλίψη θα διαρκέσει για πάντα), εικάζεται πως ήταν οι τελευταίες του λέξεις και ίσως και σε αυτό να είχε δίκιο. 

Μαίρη Σβαρνιά (Ιστορικός Τέχνης- Μουσειολόγος)

Έργα του υπάρχουν στις μεγαλύτερες πινακοθήκες στον κόσμο, σε ιδιωτικές συλλογές, αλλά και στο Van Gogh Museum στο Άμστερνταμ, όπου αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα της πόλης.

Διαβάστε άρθρα και για άλλους μεγάλους ζωγράφους

PICASSO: Ήταν κάποτε παιδάκι https://bit.ly/2zHZixv

PAUL CEZANNE‎: Δύστροπος, μοναχικός και πρωτοπόρος https://bit.ly/2NGxstD

HENRI MATISSE: Με καρκίνο, σε αναπηρικό καροτσάκι και δούλευε…. https://bit.ly/2hGMSmi

HENRI de TOULOUSE–LAUTREC: Ήταν νάνος, μποέμ και γυναικάς…https://bit.ly/2wmaq0U

PAUL GAUGUIN: Ήταν καταθλιπτικός https://bit.ly/2jvaA2b

AMEDEO MODIGLIANI: Φυματικός και χασικλής μέσα στα πορνεία https://bit.ly/2N7uZad

EDGAR DEGAS: Ο ζωγράφος που κατέληξε τυφλός… https://bit.ly/2SkKDnH

JACKSON POLLOCK: Αλκοολικός, τρελός και καταθλιπτικός https://bit.ly/3fqNs0G

CLAUDE MONET: Ο μεγάλος δάσκαλος https://bit.ly/2YvmtuB

GIORGIO DE CHIRICO: Γεννήθηκε στον Βόλο https://bit.ly/2xx1pcj

NIKI DE SAINT PHALLE: Την βίασε ο πατέρας της https://bit.ly/3ddY7tu

FRIDA KAHLO: Πέθανε 47 ετών https://bit.ly/3bWq34Z

FERNANDO BOTERO: Παντρεύτηκε Ελληνίδα https://bit.ly/2YzFXOP

EDWARD HOPPER: Έφυγε μόνος και ξεχασμένος https://bit.ly/3eV5IhW

———————————————————