Ανένταχτος, αιρετικός και μεγαλειώδης

Ατίθαση προσωπικότητα όπως ήταν, χωρίς κανένα ενδοιασμό πρότεινε μέσα από τα έργα του μια καινούργια μορφή ρεαλισμού που έκανε έξαλλους τους παπάδες. Για να φτιάξει τους αγίους, χρησιμοποίησε ως μοντέλα καθημερινούς ανθρώπους, εξαθλιωμένους, φτωχούς, βρώμικους, καθόλου όμορφους. Οι γυναίκες του ήταν κανονικές γυναίκες της γειτονιάς ή ακόμα και πόρνες. Τα αγόρια ήταν αλήτες από τον δρόμο. Ο Χριστός ήταν ένα κλεφτρόνι…

Ήταν ο πρώτος – ο πιο τολμηρός όλων – που εξανθρώπισε την πίστη και αντί να κάνει μια εικονογραφική αναπαράσταση, απλά ζωγράφησε. Το φως στα έργα του, σε συνδυασμό με τα μοντέλα που είπαμε, αλλά και με την οπτική του για το θέμα που ζωγράφιζε, τον έκαναν μοναδικό. 

Οι πίνακες του έχουν μια εξωπραγματική διάσταση, γεμάτη πάθος, που κανείς δεν είχε δείξει μέχρι τότε. Το πραγματικό και το υπερρεαλιστικό, το καθημερινό και το ιερό, το απλό και το μεγαλοπρεπές συνυπάρχουν στα έργα του όπως και στην καθημερινή ζωή εξάλλου. Μέσα από τα αριστουργήματά του έδειξε μια τρομερή ικανότητα να απορροφά τα πλέον διαφορετικά και ζωτικά στοιχεία της πολύπλοκης ανθρώπινης κουλτούρας, τα οποία μαζί με τη μοναδική ζωγραφική δεξιοτεχνία του δημιούργησαν μια ουσιαστική καμπή στην πορεία της Τέχνης και του πολιτισμού.

Όλη η ιστορία του μεγάλου καλλιτέχνη

Ο Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζο (Michelangelo Merisi da Caravaggio), γεννήθηκε 29 Σεπτεμβρίου 1571 και πέθανε 18 Ιουλίου 1610. Έγινε γνωστός περισσότερο ως Καραβάτζο, ήταν Ιταλός ζωγράφος, στα τέλη του 16ου έως τις αρχές του 17ου αιώνα. Αν και οι πρώιμοι πίνακές του περιλάμβαναν κυρίως προσωπογραφίες, σταδιακά εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους θρησκευτικών σκηνών. Το νατουραλιστικό ύφος του και η ανάδειξη της ανθρώπινης φύσης των αποστόλων και των μαρτύρων στα έργα του θεωρήθηκε ότι εξυπηρετούσαν τις βλέψεις της Αντιμεταρρύθμισης. Έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πρώτους μοντέρνους ζωγράφους, ενώ σημαντική θεωρείται η συνολική επίδρασή του στην ευρωπαϊκή ζωγραφική. Παρά την επίδραση που είχε το έργο του στην εποχή του, αλλά και τις ισχυρές αντιδράσεις που προκάλεσε, περιέπεσε σε λήθη τους αιώνες που ακολούθησαν το θάνατό του, για να επανέλθει στο προσκήνιο κυρίως στη διάρκεια του 20ού αιώνα, καταλαμβάνοντας και διατηρώντας έως σήμερα περίοπτη θέση στην ιστορία της ευρωπαϊκής τέχνης. Ο Caravaggio στις μέρες μας, ευτυχώς, ανέβηκε στον θρόνο του.

“Άρρωστος Βάκχος” (περ. 1593-1594), Πινακοθήκη Borghese, Ρώμη. Ο Caravaggio προσβλήθηκε από βαριά ασθένεια, που τον ανάγκασε να περάσει περίπου έξι μήνες στο νοσοκομείο των απόρων Santa Maria della Consolazione. Εκεί, χάρη στις προσπάθειες του ηγούμενου του νοσοκομείου, αντιμετωπίστηκε με τη μεγαλύτερη δυνατή φροντίδα και τελικά η ζωή του σώθηκε. Το διάστημα που βρισκόταν στο νοσοκομείο, εμπνεύστηκε αυτό το έργο- που είναι από τα πιο γνωστά του – τον “Άρρωστο Βάκχο”, που λέγεται ότι είναι  περίπου αυτοπροσωπογραφία.

Παρά τις γνωριμίες του με τον καλλιτεχνικό κόσμο της Ρώμης, επέλεξε να συναναστρέφεται με άλλους άπορους ζωγράφους και να ακολουθεί έναν σκανδαλώδη – για τα πρότυπα της εποχής – τρόπο ζωής, με αποτέλεσμα να έχει και συχνά προβλήματα με την αστυνομία του Βατικανού. Σε αναζήτηση χρημάτων για την επιβίωσή του, στράφηκε σε έναν Γάλλο έμπορο τέχνης με το όνομα Maestro Valentino, ο οποίος τον συμβούλεψε να ζωγραφίσει θρησκευτικούς πίνακες καθώς είχαν μεγάλη ζήτηση. Ωστόσο, ο Καραβάτζο φαίνεται πως αγνόησε τις συμβουλές του Valentino, καθώς ανάμεσα στα έργα του εκείνης της περιόδου συγκαταλέγονται κυρίως πίνακες με καθημερινά θέματα.

Ένα συγκλονιστικό αριστούργημα. Ποτέ κανείς ζωγράφος δεν ξανάδειξε έτσι την απιστία του Θωμά…. (1602)

Η ζωή του Καραβάτζιο είναι αλληλένδετη με το έργο του.

Παρά την κακή φήμη που είχε αναπτύξει, η προστασία του από τον πρίγκιπα Κολόννα του έδωσε την ευκαιρία να λάβει αρκετές παραγγελίες, μεταξύ αυτών και μία για την εκκλησία του Αγίου Πέτρου. Του ανατέθηκε να ζωγραφίσει μία Παναγία, έργο που θα αποτελούσε μία πολύ σημαντική ευκαιρία για την καταξίωση κάθε ζωγράφου. Παρόλα αυτά, ο Καραβάτζο επέλεξε να ολοκληρώσει το έργο υιοθετώντας μία πλήρως αντισυμβατική προσέγγιση, η οποία χαρακτηρίστηκε ως ιερόσυλη και ασεβής. Στον πίνακα που παρέδωσε, με τον τίτλο “Η Παναγία με το φίδι” (1605-1606), αποτύπωσε την Παναγία ως μία κοινή θνητή, την Αγία Άννα σαν μια άσχημη γερασμένη γυναίκα και τον Χριστό εντελώς γυμνό παρότι δεν ήταν σε βρεφική ηλικία. Το έργο φυσικά απορρίφθηκε, στερώντας του την ευκαιρία να λάβει επίσημη αναγνώριση ως ζωγράφος.

“Ο αποκεφαλισμός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή”, (321×520 εκ.), 1608, Καθεδρικός Ναός Αγίου Ιωάννη, Βαλέτα, Μάλτα

Στις 29 Μαΐου του 1606, κατά τη διάρκεια λογομαχίας, o Καραβάτζο σκότωσε με μαχαίρι ένα νεαρό ονόματι Ρανούτσιο Τομασσόνι. Τα αίτια ενδεχομένως να ήταν οικονομικά ή/και ερωτικά ή πολιτικά. Από τότε και μέχρι το τέλος της ζωής του, ζούσε κρυμμένος και κυνηγημένος- μια και για την πράξη του καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο, γεγονός που έδινε το δικαίωμα σε κάθε μέλος της αστυνομίας του Βατικανού να τον εκτελέσει επιτόπου. Όπως πολλοί άνθρωποι «καταραμένοι να ανησυχούν διαρκώς», πέθανε μόνος του, κυνηγημένος, σε μια παραθαλάσσια ακτή.

Το 1920, κάποιοι ιστορικοί τέχνης μελέτησαν περαιτέρω τη δομή και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου του, και αποφάσισαν πως μεταγενέστεροι καλλιτέχνες όπως ο Johannes Vermeer ή ο Rembrandt δεν θα είχαν υπάρξει χωρίς τον Caravaggio, ενώ η τεχνική ζωγράφων όπως ο Delacroix ή ο Édouard Manet θα ήταν ριζικά διαφορετική. Ο Αμερικανός ιστορικός Μπέρναρντ Μπέρενσον επίσης σχολίασε πως “εκτός από τον Μιχαήλ Άγγελο, κανένας Ιταλός ζωγράφος δεν άσκησε τόσο έντονη επιρροή”. Οι νέες έρευνες και κριτικές πάνω στο έργο του Caravaggio, ενίσχυσαν τη φήμη του και οδήγησαν σε μία πρώτη σημαντική έκθεση με τίτλο Caravaggio e dei Caravaggeschi, μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Αργότερα ακολούθησαν και άλλες εκθέσεις όταν είχε πια αναγνωριστεί ως ένας μεγάλος ζωγράφος όλων των εποχών.

Βάκχος, (1597, Φλωρεντία, Ουφίτσι)

Μέδουσα, (1597, Φλωρεντία, Ουφίτσι)

“Ιουδήθ και Ολοφέρνης” (1599, Ρώμη, Gallerie Nazionali di Arte Antica)

“Amor vincit omnia” (Ο Έρως νικά τα πάντα) , 1603, Βερολίνο,

“Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ”, (1610, Ρώμη. Γκαλλερία Μποργκέζε)

“Ο Νάρκισος” – ένα απο τα σπουδαία έργα του

———————————————————–

Διαβάστε και για άλλους μεγάλους ζωγράφους

CARAVAGGIO: τα Άγια πάθη του Ιησού https://bit.ly/3eByDsf

DIEGO VELAZQUEZ: Ο ζωγράφος των ζωγράφων https://bit.ly/2QJz8Zd

MICHELANGELO: Ο καλλιτέχνης των καλλιτεχνών: https://bit.ly/2BTcV0c

REMBRANDT: Έκοψαν τον πίνακα γιατί δεν χώραγε… https://bit.ly/3mW6FJT

GOYA: Τον πέρασαν από ιερά εξέταση https://bit.ly/3s1NQaK

JOHANNES VERMEER: Αναγνωρίστηκε μετά θάνατο https://bit.ly/2W0JrZ2

GEORGES DE La TOUR: Τέχνη υπό το φως των κεριών https://bit.ly/3d0PEwB

EL GRECO: Ο «Άγιος Πέτρος»  https://bit.ly/3u7tHl1

Η ωραιότερη τοιχογραφία όλων των εποχών: https://bit.ly/3mRwUBp

Άγαλμα Δαβίδ: Σύμβολο δύναμης και νεανικής ομορφιάς https://bit.ly/31UGtoH

Η άνοιξη του Μποτιτσέλι: https://bit.ly/2qykVOG

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ: Οι σημαντικότεροι ζωγράφοι https://bit.ly/3ewU3HX

Η Σταύρωση του Ιησού μέσα απ’ την τέχνη: https://bit.ly/2GPMOLt