Η Αρχαία Ήλιδα υπήρξε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κέντρα της Πελοποννήσου στην αρχαιότητα. Ήταν η οργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων και πρωτεύουσα των Ηλείων και συνδεόταν με την Ολύμπια, με ιερά οδό. Ήταν μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας Πελοποννήσου μέχρι την καταστροφή της από τους Ρωμαίους Ερούλους (267 π.χ.).
Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα, αλλά έχουν σταματήσει. Ή να το πω αλλιώς, δεν βλέπουμε καμία διάθεση ανάδειξης του χώρου σε παγκόσμιας σημασίας ανασκαφή. Δεν βλέπουμε καμία διάθεση να αναστηλώσουν το αρχαίο θέατρο. Αντ’ αυτού έστησαν πιο κει, μια ξύλινη αμφιθεατρική κατασκευή που χρησιμεύει για θεατρικές και άλλες εκδηλώσεις.
Μιλάμε για την Ήλιδα που διοικούσε το ιερό της Ολυμπίας και είχε την αποκλειστική ευθύνη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Έπρεπε να παραμιλάει ο πλανήτης μ’ αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο.
Η πόλη της Αρχαίας Ήλιδας ήταν ατείχιστη και από τα οικοδομήματά της ξεχώριζαν τα “Γυμνάσια” (Γυμναστήρια), το Λαλίχμιο Βουλευτήριο, οι παλαίστρες κ.α. Σήμερα δυστυχώς δεν σώζονται παρά ελάχιστα τμήματα των πολυάριθμων και περίλαμπρων οικοδομημάτων της, ωστόσο ο χώρος είναι επισκέψιμος και δίνει μία μικρή εικόνα από την μεγαλοπρέπεια που είχε η πόλη κατά την περίοδο της ακμής της.
Η πόλη βρισκόταν στην αριστερή όχθη του Πηνειού και είχε μεγάλη Αγορά, στολισμένη με αναρίθμητα αγάλματα, Θέατρο, Γυμνάσιο, πολυάριθμους ναούς και Ιερά αφιερωμένα στην Αθηνά, τον Απόλλωνα, την Αφροδίτη Ουρανία, το Διόνυσο, την Αρτέμιδα κ.α. ενώ η οικονομική ισχύς της ήταν τέτοια ώστε έκοβε δικά της νομίσματα.
Θυμάστε φαντάζομαι που το 2020 πέντε σπάνια αργυρά νομίσματα, τα οποία είχαν εξαχθεί από αρχαιοκάπηλους και επρόκειτο να δημοπρατηθούν σε οίκους του Μονάχου και της Ζυρίχης, τελικά καταφέραμε και επαναπατρίστηκαν.
Η Αρχαία Ήλιδα κατά την Μυκηναϊκή εποχή έγινε ανεξάρτητο βασίλειο ενώ ο Πέλοπας, ο Οινόμαος και ο Ίφιτος που ανασύστησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ήταν μερικοί από τους πιο ονομαστούς βασιλείς αυτής της πλούσιας χώρας που έφτασε να αριθμεί περί τους 150.000 κατοίκους με την πρωτεύουσά της να φτάνει στον εκπληκτικό για την αρχαία Ελλάδα αριθμό των 60.000 κατοίκων.
Ολυμπιακοί Αγώνες
Η Ήλιδα, ως διοργανώτρια – πόλις- κράτος – των Πανελλήνιων αγώνων “τα Ολύμπια”, είχε την εποπτεία των αγώνων πλέον των 1200 ετών, από το 776 π.Χ. έως το 393 μ.Χ. Είχε τρία γυμνάσια (γυμναστήρια) και Παλαίστρα που ήταν κτισμένα ήδη στον 5ον αιώνα π.Χ., αφού τα αναφέρει ο Ξενοφών, ενώ μόλις τρεις αιώνες αργότερα απέκτησε τα δικά της η Ολυμπία. Οι αθλητές ήταν υποχρεωμένοι να προσέρχονται ένα μήνα νωρίτερα προκειμένου να γυμναστούν, να μάθουν τους κανονισμούς και να γίνει ο διαχωρισμός των αθλητών κατά άθλημα, ηλικία και κατηγορία.
Την εποχή του Ομήρου, στην Ήλιδα, διεξάγονταν ιππικοί αγώνες και μερικοί πίστευαν ότι ο Όμηρος εννοούσε τους Ολυμπιακούς αγώνες. Οι γνώμες διχάζονται. Υπάρχουν ερευνητές που λένε πως στην Ήλιδα δεν έγιναν ποτέ Ολυμπιακοί αγώνες, παρά μόνο στην Ολυμπία πάντοτε.
Η Ήλιδα είχε όλα τα απαραίτητα κτίρια, γιατί όσοι φιλοδοξούσαν να πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο δρόμο τους για την Ολυμπία ήταν υποχρεωμένοι να σταματήσουν πρώτα εκεί και να παραμείνουν για αρκετό διάστημα, όχι μόνο για την αναγκαία προπόνησή τους αλλά και γιατί εκεί γινόταν η δοκιμασία των αθλητών και η κατάταξή τους κατά ηλικία και κατηγορία.
Το αρχαίο θέατρο
Το αρχαίο θέατρο της Ήλιδας είναι κτισμένο στα βόρεια της αρχαίας αγοράς, σε μια παλιά αναβαθμίδα του Πηνειού ποταμού, η οποία διαμορφώθηκε κατάλληλα γι’ αυτό το σκοπό. Το θέατρο κτίστηκε τον 4ο αι. π.χ. Σοβαρές καταστροφές μάλλον από σεισμό κατά την ύστερη ελληνιστική εποχή. Έξι διάδρομοι ανόδου, πλάτους περίπου ενός μέτρου, στρωμένοι με ποταμίσιες πέτρες (κροκάλες), χώριζαν το κοίλο σε επτά κερκίδες. Ισχυροί αναλημματικοί τοίχοι συγκρατούσαν την επίχωση του κοίλου και διαμόρφωναν με τα πλευρικά διαμερίσματα της σκηνής τις δύο παρόδους του θεάτρου.
Η μόνιμη λίθινη σκηνική κατασκευή είναι από τις αρχαιότερες. Σώζει ένα από τα παλαιότερα προσκήνια (αρχές 3ου αι. π.Χ.), η πρόσοψη του οποίου ήταν διακοσμημένη με ημικίονες.
Το θέατρο βρήκε εγκαταλειμμένο ο περιηγητής Παυσανίας ο οποίος επισκέφθηκε την Ήλιδα στο β’ ήμισυ του 2ου μ.Χ. αιώνα. Έναν αιώνα αργότερα ολόκληρη η περιοχή μετατράπηκε σε νεκροταφείο. Η καταστροφή αυτή που παρατηρείται και σε άλλα σημεία της αρχαίας πόλης σχετίζεται με την επιδρομή των Ερούλων (267 μ.Χ.).
Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ήλιδας υπάρχει λυόμενη κατασκευή Ανοικτού θεάτρου όπου τον Ιούλιο, πραγματοποιούνται οι θεατρικές παραστάσεις του φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας.
Μέρος της αρχαίας πόλης
Οκτώ τάφοι διαφόρων τύπων αποκαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν κατά τη διάρκεια πρόσφατης σωστικής ανασκαφικής έρευνας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας σε ιδιόκτητο οικόπεδο (φωτο επάνω). Οι τάφοι χρονολογούνται, σύμφωνα με την προκαταρκτική εξέταση των κτερισμάτων τους, από το τέλος του 4ου έως και τον 2ο αιώνα π.Χ. Διαβάστε εδώ αναλυτικό άρθρο:
ΗΛΕΙΑ: Βρέθηκαν 8 αρχαίοι τάφοι https://bit.ly/2RwrOR4
Το Μουσείο της Ήλιδας
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ήλιδας δεσπόζει στην νοτιανατολική παρυφή της αρχαίας ακρόπολης με θέα τον αρχαιολογικό χώρο. Το κτήριο κατασκευάστηκε τη διετία 2002-2004, έργο του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μπίρρη, και έδωσε τη δυνατότητα να εκτεθούν πολύ περισσότερα ευρήματα, που για χρόνια έμεναν αποθηκευμένα, απρόσιτα στον ευρύ κοινό.
Τα εκθέματα αντιπροσωπεύουν σχεδόν στο σύνολο της, την μακρά ιστορία της πρωτεύουσας των Ηλείων, και διοργανώτριας των Ολυμπιακών Αγώνων, Ήλιδας. Αγγεία, αγάλματα, γλυπτά, επιτύμβιες στήλες, ειδώλια, σκεύη, νομίσματα και άλλα, που χρονολογούνται από την Παλαιολιθική εποχή έως τη Ρωμαϊκή εποχή.
ΜΟΥΣΕΙΟ: Τηλεφώνησα Ιούλιο 2021 για πληροφορίες (+30 26220 41415), το σήκωσαν αμέσως, και μου είπαν πως είναι όλες τις μέρες της εβδομάδας ανοικτοί, με τελευταία επίσκεψη στις 3μμ. (Εισιτήρια: Ολόκληρο €2, Μειωμένο €1).
Ψηφιδωτό του Απόλλωνα με τις Μούσες
Ανασκαφές που θα έπρεπε να συζητάει όλος ο πλανήτης
ΚΑΒΑΛΑ: Η ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων https://bit.ly/2QZZab7
ΒΕΡΓΙΝΑ: Όλη η ιστορία της ανασκαφής https://bit.ly/3df9ftl
ΔΙΟΝ: Αρχαιολογικό πάρκο που θα μπορούσε να είναι υπόδειγμα: https://bit.ly/2NxIjoy
ΚΝΩΣΟΣ: Όλη η ιστορία της ανασκαφής https://bit.ly/2VGDAXw
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ: Η Ελληνική Πομπηία https://bit.ly/2wQEsju
ΜΕΣΣΗΝΗ: Μια μεγαλειώδης ανασκαφή https://bit.ly/2NzI3cp
VINTAGE: Φωτογραφία από τις πρώτες ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή. Τότε που οι άνθρωποι είχαν μεράκι και όραμα.
———————————————
