Βασίλης Γουλανδρής: Έλληνας με Ε κεφαλαίο

Ένας από τους 4 πιο σοβαρούς Έλληνες συλλέκτες έργων τέχνης, ο Βασίλης Γουλανδρής, επιτέλους θα ησυχάσει μια και μεγάλο μέρος της συλλογής του, στεγάζεται πια στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης που φέρει το όνομα το δικό του και της λατρεμένης του συζύγου Ελίζας.

Αν όλοι οι Έλληνες συλλέκτες έφερναν τις συλλογές τους στην πατρίδα και τις στέγαζαν σε μουσεία, η Αθήνα θα ήταν μια μικρή Μητρόπολη των Τεχνών και θα αποτελούσε προορισμό των απανταχού φιλότεχνων. Δυστυχώς η αδιαφορία του κράτους και των κληρονόμων για άλλη μια φορά στάθηκαν εμπόδιο.

Η συλλογή του Γιώργου Εμπειρίκου έχει σκορπιστεί, η συλλογή των Ωνάση και Νιάρχου είναι στο εξωτερικό. Η συλλογή του Αλέξανδρου Ιόλα εκλάπη (πιθανά από την αδελφή του) σε μία νύχτα, πολλά διάσημα έργα τέχνης που βρίσκονταν σε Ελληνικά χέρια έχουν εξαφανιστεί. Ευτυχώς όχι και η περίφημη και πολύ διάσημη συλλογή του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Και είναι άδικο όλοι να ασχολούνται με την πλούτο του Βασίλη Γουλανδρή και όχι με την προσωπικότητά του. Εδώ σήμερα θα μάθουμε ποιος ήταν αυτός ο επιφανής Έλληνας.

Γεννημένος το 1913 ήταν ένας γνήσιος εκπρόσωπος του πνεύματος της γενιάς του ’30, έκανε παρέα με διάσημους καλλιτέχνες και καλλιεργημένους ανθρώπους, αγαπούσε με πάθος την τέχνη και ήταν μέγας συλλέκτης. Ήταν από τους λίγους που είχε αναγνωρίσει από την πρώτη στιγμή την αξία του Μπουζιάνη και έγιναν φίλοι τον πρώτο καιρό που ο καλλιτέχνης ήρθε από το εξωτερικό. Είχε μάλιστα αγοράσει πολλά έργα του. Πίστευε στην Ελλάδα με έναν καλώς νοούμενο πατριωτισμό. Η εκπάγλου καλλονής σύζυγός του είχε μάθει την τέχνη ήδη από τον πρώτο της σύζυγο, είχε προσωπική αίσθηση της κομψότητας και μοιραζόταν το ίδιο όραμα να γίνει ένα μουσείο για να στεγάσει τη συλλογή. Στα τραπέζια που διοργάνωνε το ζεύγος στο Παρίσι στο σπίτι τους, έρχονταν ο Marc Chagall, ο Balthus, μέλη των Ρότσιλντ, διευθυντές μεγάλων μουσείων και αρκετοί φιλότεχνοι.

Η συλλογή μεγάλωσε με κόπο και χρήμα, μέσα από δημοπρασίες αλλά και προσωπικές σχέσεις με εμπόρους τέχνης και καλλιτέχνες. Πολλά από τα αριστουργήματα κρεμάστηκαν στα σπίτια του Παρισιού, της Λωζάννης και του Γκστάαντ. Το ζεύγος Γουλανδρή είχε κοινή επιθυμία να γίνει ένα μουσείο στην Αθήνα, έπειτα από αυτό που δημιουργήθηκε στην Άνδρο, για να μπορέσουν να στεγάσει την μεγάλη και διάσημη συλλογή του.

Διαβάστε το άρθρο με την μεγάλη προσφορά του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Ελλάδα, εδώ: https://bit.ly/2yDTB5Q

Άνθρωποι που γνώρισαν τον Βασίλη Γουλανδρή έλεγαν ότι μαζί με τον Γιώργο Εμπειρίκο, (κάτοχο έργων Σεζάν, Βαν Γκογκ, Ελ Γκρέκο, Καντίνσκι, Γκόγια κ.α.) συγκαταλέγονταν στην τετράδα των πιο σοβαρών συλλεκτών ανάμεσα στους Έλληνες εφοπλιστές. Ο αείμνηστος Γιώργος Εμπειρίκος, πρώην σύζυγος της αδελφής του Βασίλη, Ντόντας, σπάνια εξέθετε τους πίνακές του στο διαμέρισμά του στην Park Avenue. Περιστασιακά μόνο συνήθιζε κάποια καλοκαίρια να τοποθετεί σε περίοπτη θέση στο σαλόνι της θαλαμηγού «Astarte» τους περίφημους «Χαρτοπαίχτες» του Πολ Σεζάν – που αγοράστηκαν  πρόσφατα από τη βασιλική οικογένεια του Κατάρ αντί τιμήματος που ξεπέρασε τα 230 εκατ. δολάρια. Αντιθέτως, ο Βασίλης Γουλανδρής δεν ακολουθούσε την ίδια τακτική.

Κάποιοι πίνακές του ήταν μόνιμα τοποθετημένοι στο σαλέ του στην Ελβετία ή στις κατοικίες που διατηρούσε στο Λονδίνο και τη Γενεύη, όπου μπορούσαν να τους θαυμάσουν οι εκάστοτε καλεσμένοι του.

Ταλαιπωρημένος στα τελευταία χρόνια της ζωής του από τη νόσο του Πάρκινσον, πέθανε το 1994, αφήνοντας πίσω του μόνη της πλέον τη σύζυγό του Ελίζα, η οποία άντεξε έξι χρόνια μακριά από τον άνθρωπο που λάτρεψε. Στα χρόνια που της απέμειναν αγωνίστηκε να υλοποιήσει το όνειρό της για τη δημιουργία Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης και ταλαιπωρήθηκε από τις αέναες αντιπαραθέσεις της με το υπουργείο Πολιτισμού για τον χώρο όπου έπρεπε αυτό να κατασκευαστεί.

Μετά τον θάνατο της Ελίζας το 2000, μία από τις ανιψιές της, η Ασπασία Ζαΐμη θέλησε να διεκδικήσει και ένα μέρος των έργων της συλλογής, υποστηρίζοντας μια ερμηνεία της διαθήκης, σύμφωνα με την οποία τα πολύτιμα αποκτήματα δεν έπρεπε να καταλήξουν στην περιουσία του Ιδρύματος αλλά στους απογόνους, με την υπόθεση να μην έχει ακόμα εκδικαστεί. Στα νομικά έγγραφα της υπόθεσης αυτής, που ξεκίνησε το 2002 και συνεχίζεται, υπάρχουν τρεις διαφορετικές λίστες έργων: μία με 30 έργα που ήταν κρεμασμένα στο σαλέ στο Γκστάαντ, μία με 47 έργα που αφορούν τα σπίτια Λωζάννης και Παρισιού και άλλη μία με 85 έργα που μάλλον αφορούν τη Wilton, ενώ υπονοείται μία ακόμα χωρίς όμως να επισυνάπτεται.

Αν τα αθροίσει κανείς, φτάνει στα 162 έργα, τα οποία είχαν αποτελέσει προφανώς τον πολύτιμο κατάλογο του ιδρύματος στις διαπραγματεύσεις για τα οικόπεδα Ρηγίλλης αρχικά και Ριζάρη αργότερα.

Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή με τον Marc Chagall στο Παρίσι, το 1967

Βασίλης και Ελίζα Γουλανδρή σε πίνακα του Ντίκου Βυζάντιου

——————————–

Έλληνες συλλέκτες

Κορυφαίοι Έλληνες συλλέκτες έργων τέχνης: https://bit.ly/2Dzt6lF

Άφησε κληρονομιά στην Ελλάδα: https://bit.ly/2oewQmL

Ένα -ένα πουλιούνται τα αριστουργήματα: https://bit.ly/2H89PXP

Πουλάει κομμάτια της καρδιάς του: https://bit.ly/2q569P9

Αλέξανδρος Ιόλας – Το μεγάλο σκάνδαλο: https://bit.ly/2ui1Qo3

Δημήτρης Πιερίδης – Ο βασιλιάς είναι γυμνός: https://bit.ly/2xu2Pm7