Κατίνα Παξινού: Με καρκίνο και έπαιζε…

  Η κορυφαία ηθοποιός του Ελληνικού θεάτρου, με παγκόσμια αναγνώριση ήταν μια. Ήταν η πρώτη και η μόνη που πήρε Oscar. Κυρίες και κύριοι η αξεπέραστη και αξέχαστη Κατίνα Παξινού.

Ήταν η γυναίκα θρύλος στο Ελληνικό θέατρο, και ευτυχώς την πρόλαβα σε δύο παραστάσεις. Δεν την είδα όμως σε αρχαίο δράμα. Ήμουν πιτσιρίκι όταν πήγα να την δω πρώτη φορά, στον «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα. Μετά το τέλος της παράστασης, περίμενα λίγο και με το πρόγραμμα στα χέρια, χτύπησα την πόρτα του καμαρινιού της. Μου άνοιξε μια κυρία, και μπήκα. 

Η Κατίνα Παξινού ήταν μπροστά μου, με ρόμπα, φορούσε γυαλιά και κεντούσε σε ένα καμβά ένα πολύχρωμο πουλί. Σήκωσε τα μάτια της και με είδε. «Πόσο χρονών είσαι εσύ», με ρώτησε και ένιωσα τα γόνατα μου να τρέμουν. «Δεκαεπτά» της είπα. «Και τι θέλεις, να σου υπογράψω; Φέρε εδώ», παράτησε το κέντημα και της έδωσα το πρόγραμμα. «Πως σε λένε;», της είπα για να μου γράψει την αφιέρωση. «Σου άρεσε το έργο;» με ρώτησε. Επιτέλους λύθηκε η γλώσσα μου και της είπα μερικές κουβέντες. Φεύγοντας της είπα ότι θα πάω να την ξαναδώ στην επόμενη παράσταση της. Και την είδα, στο «Μάνα κουράγιο» του Μπρέχτ. Δεν μας επέτρεψαν όμως να πάμε στα καμαρίνια. Μετά έμαθα ότι ήταν άρρωστη. Πέθανε την επόμενη χρονιά. Δεν θυμάμαι αν έκλαψα. Θυμάμαι όμως πως όταν πήρα το περιοδικό Θέατρο του Κώστα Νίτσου, είδα το κέντημα της με το πολύχρωμο πουλί, να καλύπτει δύο σελίδες του περιοδικού.

Δεξιά το πορτραίτο της φτιαγμένο από τον Γιάννη Τσαρούχη

——————————————————————

Η Κατίνα Κωνσταντοπούλου – Παξινού, μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου, του σινεμά σε δεύτερη μοίρα αλλά και μουσικός, γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1900 στον Πειραιά και πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 1973, στην Αθήνα από καρκίνο. Παντρεύτηκε το 1917 με τον επιχειρηματία Γιάννη Παξινό, απέκτησαν δύο κόρες, την Έθελ και την Ιλεάνα και χώρισαν το 1923, ενώ τον το Μάρτιο του 1940, παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο, με τον επίσης ηθοποιό Αλέξη Μινωτή.

Καταγόταν από το Άργος και ήταν δευτερότοκη κόρη, από τα έξι παιδιά, του επιχειρηματία Βασίλη Κωνσταντόπουλου (που με τα αδέλφια του διακινούσε αλεύρι σε όλη την Πελοπόννησο), και της Ελένης Μαλανδρίνου. Παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Χιλλ, στη Σχολή Καλογραιών της Τήνου και στη συνέχεια εσωτερική, σε σχολείο της Ελβετίας και στο Consevatoire της Γενεύης από όπου αποφοίτησε το 1917, με τιμητικές διακρίσεις. Το μεγάλο της πάθος ήταν η μαγειρική. Ο Αλέξης Μινωτής την αποκαλούσε «Κυρία μανία επισιτισμού», επειδή κάθε φορά αναλάμβανε την διατροφή όλου του θιάσου και ο εγγονός της, ο ηθοποιός Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, έχει πει: «εάν της έλεγες ότι η «Εκάβη» της δεν ήταν καλή, δεν έδινε σημασία. Εάν όμως της έλεγες ότι οι σουπιές της δεν πέτυχαν, μπορούσε να σε σκοτώσει».

Πρωτοεμφανίστηκε το 1920 στο γραμμένο για την ίδια, μελόδραμα «Αδελφή Βεατρίκη» του Δημήτρη Μητρόπουλου στο δημοτικό θέατρο Αθηνών και ως το 1926 πραγματοποίησε εμφανίσεις σαν λυρική καλλιτέχνης, στην Αθήνα. Συνέχισε παράλληλα τις μουσικές σπουδές της στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας, την Βιέννη και το Βερολίνο

Ο Αλέξης Μινωτής ήταν εκείνος που την έπεισε να εγκαταλείψει την μουσική και να στραφεί στο αρχαίο δράμα. Μετά την αποχώρησή της από το δυναμικό του Εθνικού το 1968, παρουσίασε στο κινηματοθέατρο Σινεάκ, που μετονομάστηκε σε Θέατρο Παξινού, με δικό της θίασο, τα έργα «Η Ήρα και το παγόνι» του Σον Ο’ Κέιζι, «Οι παλαιστές» του Στρατή Καρρά, οι «Βρικόλακες» του Ίψεν, «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα, ενώ την περίοδο 1971-1972 παρουσίασε στο Θέατρο Πάνθεον, το «Μάνα Κουράγιο», έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ.

Η πρώτη εμφάνιση της στο θέατρο ήταν το Δεκέμβριο του 1928, στο έργο «Γυμνή γυναίκα» του Henri Bataille, στο πλάι της Μαρίκας Κοτοπούλη και αμέσως καθιερώθηκε σαν πρωταγωνίστρια του δραματικού ρεπερτορίου. Το 1930 με τον Αιμίλιο Βεάκη και τον Αλέξη Μινωτή εμφανίστηκε στα έργα «Πόθοι κάτω από τις λεύκες» του Ο’ Νηλ και «Ο πατέρας» του Στρίντμπεργκ. Τον Μάρτιο του 1931 αποχώρησε από το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη. Το 1932 ο Φώτος Πολίτης την προσκάλεσε στο Εθνικό Θέατρο και μαζί με τον Αλέξη Μινωτή, πρωταγωνίστησε στην τραγωδία «Αγαμέμνονας» του Αισχύλου, συνεργασία που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια με έργα κλασικού ρεπερτορίου και αρχαίου δράματος.

Ως το 1940 συμμετείχε στο δυναμικό του Εθνικού Θεάτρου, το οποίο είχε ιδρυθεί το 1930, και έπαιξε σε έργα του Ίψεν, του Σω, του Ο’ Νηλ, του Χάουπτμαν, του Στρίντμπεργκ, του Όσκαρ Ουάιλντ, του Σίλλερ και του Σαίξπηρ αλλά και σε έργα του ελληνικού δραματολογίου, όπως στη «Θυσία του Αβραάμ» του Βιτσέντζου Κορνάρου και στην «Τρισεύγενη», του Κωστή Παλαμά. Στην περίοδο αυτή συνέβαλε σημαντικά στην αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας, ερμηνεύοντας την Κλυταιμνήστρα στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, την Άτοσσα στους «Πέρσες» του ίδιου τραγικού και τη Φαίδρα στον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη και Δημήτρη Ροντήρη.

Τον Μάρτιο του 1940, αμέσως μετά το γάμο της με τον Μινωτή, έφυγε για το Λονδίνο όπου ξεκίνησε πρόβες για την παράσταση του έργου «Βρυκόλακες» στο Duchess Theatre, με τον θίασο του Charles Cochran και τον Μάιο του 1941, και όταν είχε ήδη αρχίσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ήταν εγκατεστημένη στη Νέα Υόρκη. Εκεί έζησε και εργάστηκε μέχρι το 1952 και εκτός από τις εμφανίσεις της στο θέατρο, υποδύθηκε το 1943 την Πιλάρ στην κινηματογραφική ταινία του Sam Wood, «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», (For whom the bell tolls), για την οποία βραβεύτηκε με Oscar β’ γυναικείου ρόλου και το 1948 ερμήνευσε το ρόλο της Κριστίν Μάνον, στην κινηματογραφική απόδοση του έργου του Eugene O’Neil, «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», (Mourning becomes Electra). Τελευταία της παρουσία στον κινηματογράφο ήταν το 1969, στην ταινία «Το νησί της Αφροδίτης», η μοναδική ελληνική της ταινία, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Σκαλένάκη, βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Αλέξη Πάρνη. Άλλες σημαντικές της συνεργασίες περιλαμβάνουν ταινίες με τον Orson Wells και τον Luchino Visconti. Συνολικά συμμετείχε σε 11 ταινίες.

Ο Luchino Visconti στα γυρισματα της ταινίας του “Ο Ρόκκο και τ΄ αδέλφια του” ήταν πολύ περίφανος που την είχε στο cast του.

Γενικά, η Κατίνα Παξινού είχε απίστευτα πλούσιες εκφραστικές δυνατότητες που της επέτρεπαν να ερμηνεύει όχι με δυσκολία, δραματικούς ρόλους κάθε θεατρικού ύφους. Επίσης, η μουσική της καλλιέργεια της επέτρεπε να χρωματίζει τη φωνή της ώστε ν΄ αναδεικνύεται η εκφραστικότητα και η ευαισθησία καθώς και ο μελωδικός ρυθμός του ποιητικού λόγου. Η Κατίνα Παξινού έγραψε, επίσης, και μουσική για την τραγωδία “Οιδίπους Τύραννος”.

Χτυπημένη από καρκίνο καλπάζουσας μορφής, ήδη από το 1969, γνώριζε για την ασθένειά της, και η  συμμετοχή της στην ταινία “Το νησί της Αφροδίτης” ήταν, ουσιαστικά, μία αναμέτρηση με τα όριά της. Έπαιξε στην ταινία υπομένοντας φρικτούς πόνους. Αργότερα, για την παράσταση “Μάνα κουράγιο“, έβγαινε κάθε βράδυ στη σκηνή σέρνοντας ένα ολόκληρο και βαρύ κάρο. Το καλοκαίρι του 1972, η Κατίνα Παξινού εμφανίζεται, για τελευταία φορά, στο θέατρο της Επιδαύρου, όχι ως ηθοποιός, πράγμα που δεν εμπόδισε το κοινό να υποκλιθεί χειροκροτώντας όρθιο την μεγάλη ιέρεια της Τέχνης, η οποία «έφυγε», μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο, στις 22 Φεβρουαρίου 1973.

Β ρ α β ε ύ σ ε ι ς

• Βραβείο Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου, [το 1944, για την ερμηνεία της Πιλάρ, στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα»]

• Βραβείο «Κοκτώ» στο Φεστιβάλ Μπιάριτς, [το 1949, για την ερμηνεία της στην ταινία «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», στον ρόλο της Κριστίν Μάνον, κινηματογραφική απόδοση του έργου του Eugene O’Neil, σε σκηνοθεσία του Dudley Nichols]

• Βραβείο «Ιζαμπέλλα Ντ’ Εστέ»

———————-

Κατίνα Παξινού photo

Κουβεντούλα με τον Αριστοτέλη Ωνάση, και δεξιά όταν είχε πάει με τον Αλέξη Μινωτή να ακούσει την Μαρία Κάλλας.

1960 Rocco and his brothers, του Luchino Visconti. Εδώ η Κατίνα Παξινού με τον Renato Salvatore και κάτω με τον Αλαίν Ντελόν.

Για το ρόλο της Πιλάρ στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» πήρε το Oscar Β’ γυναικείου ρόλου.

1943, «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», με την Ingrid Bergman και τον Gary Cooper, ταινία βασισμένη στο μυθιστόρημα του Ernest Hemingway.

“O Ρόκκο και τ’ αδέλφια του”: Claudia Cardinale, Alain Delon, Κατίνα Παξινού, Luchino Visconti και Annie Girardo.

Έκανε μεταφράσεις θεατρικών έργων και έγραψε τη μουσική για την παράσταση «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο, το 1933.

Με τον Μάνο Χατζιδάκι και το Oscar της. Μερικά χρόνια αργότερα θα είχε και εκείνος το δικό του.

Rosalind Russell, Kirk Douglas και Κατίνα Παξινού στην ταινία του Dudley Nichols «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα».

Κλυταιμνήστρα στην Επίδαυρο

Στην ταινία «Το νησί τη Αφροδίτης»

Με τον Κώστα Καστανά στην ταινία «Το Νησί της Αφροδίτης». Μια ταινία για την Κυπριακή αντίσταση ενάντια στην Βρετανική κατοχή.

Αριστερά όπως εμφανιζόταν στην «Μάνα κουράγιο», ένα χρόνο πριν πεθάνει. Έπαιζε στην παράσταση επι 2 ώρες, έσερνε ένα κάρο πάνω στην σκηνή και είχε καρκίνο!

——————————-

Διαβάστε αφιερώματα και για άλλους μεγάλους μας ηθοποιούς

ΑΣΠΑΣΙΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: Το παλιοκουμούνι https://bit.ly/3eIGjYR

ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ: Την δολοφόνησαν από ζήλια, φθόνο και μίσος https://bit.ly/347LTi4

ΜΑΡΙΚΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ: Bisexual και ναρκομανής https://bit.ly/2HCJHHY

ΑΝΝΑ ΣΥΝΟΔΙΝΟΥ: Η τελευταία μεγάλη τραγωδός https://bit.ly/2mZngQq

ΕΛΛΗ ΛΑΜΠΕΤΗ: «Έπαιζε» με άντρες και γυναίκες https://bit.ly/2eVV51r

ΜΑΙΡΗ ΑΡΩΝΗ: Έκανε απεργία πείνας για να γίνει ηθοποιός https://bit.ly/2QZ5PRT

ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ: Για την Μελίνα https://bit.ly/2yWXJiY

ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΑ: Η γυναίκα Ελλάδα https://bit.ly/2exVczL

ΔΑΦΝΗ ΣΚΟΥΡΑ: ΚΚΕ μέχρι το κόκκαλο https://bit.ly/2IbjjGI

ΑΛΕΞΗΣ ΜΙΝΩΤΗΣ: Ήταν “μικρός” και μίζερος https://bit.ly/32wEPfW

ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΒΕΑΚΗΣ: Τον ταπείνωσαν και τον ξεφτίλισαν https://bit.ly/2JkIPXO

Υπέροχα ζευγάρια στο σινεμά και το θέατρο: https://bit.ly/2W44zOg