ΕΛΛΑΔΑ

Η αρχαία Ίτανος παρατημένη

Τα έχουν φτιάξει έτσι, που δεν ξέρεις σε ποιον να απευθυνθείς και που πρέπει να κάνεις τα παράπονα σου. Η κατάσταση των αρχαιολογικών μας χώρων είναι σε απαράδεκτη κατάσταση. Έψαχνα να βρω κάτι για τον αρχαίο Μινωικό πολιτισμό, και έπεσα πάνω σε κάποιες φωτογραφίες από την αρχαία Ίτανο. Τραγική κατάσταση.

Από

Νίκος Μουρατίδης

5 Μαΐου, 2021

1984

Φταίει το κράτος, το υπουργείο πολιτισμού, η εφορεία αρχαιοτήτων, η περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Σητείας, δεν ξέρω… μάλλον φταίνε όλοι μαζί. Όλοι αυτοί που δεν έχουν καταλάβει πως η Ελλάδα θα μπορούσε να ζει από τα αρχαία της, τον πολιτισμό της και τα Μουσεία της – αρκεί να τα είχαν σε καλή κατάσταση και να τα διαφήμιζαν.

Η πλειοψηφία των Αρχαιολογικών χώρων είναι παρατημένοι, χωρίς επιμέλεια, χωρίς σηματοδότηση, χωρίς σύγχρονες εγκαταστάσεις και εντυπωσιακές ξεναγήσεις. Καλά, δεν μιλάω για τα μουσεία μας. Αν δείτε για παράδειγμα φωτογραφίες από το μουσείο Σητείας – που απ’ έξω το έχουν βάψει λαχανί – θα διαπιστώσετε, πως όπως το έφτιαξαν στην δεκαετία του ’60, έτσι είναι και σήμερα.

Η Ίτανος ήταν αρχαία πόλη η οποία βρίσκεται στην περιοχή της Ερημούπολης, στα βορειοανατολικά του νομού Λασιθίου (δήμος Σητείας), στην Κρήτη. Φεύγοντας από τον Αγ. Νικόλαο για να πας στο Βάι να δεις το περίφημο φοινικόδασος, πέφτεις στην Σητεία και ακόμα λίγο πιο πέρα – προς Παλαιόκαστρο – συναντάς την αρχαία Ίταμο.

Ο αρχαιολογικός χώρος

Η ταύτιση της θέσης της Ιτάνου έγινε το 1891 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Federico Halbherr, ενώ τα κτηριακά κατάλοιπα ερεύνησε λίγο αργότερα και ο συνάδελφός του Lucio Mariani. Οι πρώτες ανασκαφές έλαβαν χώρα το 1899 αρχικά και ύστερα το 1911 από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Κατά τα έτη 1970 και 1971 βρέθηκαν και αρκετά ευρήματα όπως ελληνιστική επιτύμβια στήλη με ανάγλυφη παράσταση πολεμιστή, ένα ιωνικό κιονόκρανο κ.α.

Εξαιτίας των τεκτονικών φαινομένων της ύστερης αρχαιότητας η γεωμορφολογία της Ιτάνου έχει υποστεί μεταβολές, και ένα τμήμα της σήμερα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η αρχαία πόλη, όπως συνηθιζόταν στην Κρήτη, εκτεινόταν σε χώρο που καταλαμβάνεται από δύο γειτονικά υψώματα («ακροπόλεις»), τα οποία φαίνεται πως φιλοξενούσαν σημαντικά ιερά της πόλης (πιθανότατα του Απόλλωνα Πυθίου ο ανατολικός και της Αθηνάς Πολιάδος ο δυτικός λόφος). Το κέντρο της πόλης βρισκόταν μεταξύ των δύο ακροπόλεων, όπου έχουν εν μέρει αποκαλυφθεί κτηριακά κατάλοιπα. Δύο περαιτέρω λόφοι όριζαν το βόρειο και νότιο όριο της πόλης.

Η Ιστορία του τόπου

Η Ίτανος ταυτίζεται εξαρχής με το λιμάνι της. Η αναφορά του Στέφανου Βυζάντιου στον ιδρυτή της πόλη Ίτανο Φοίνικα και η λατρεία φοινικικών θεοτήτων έχει κάνει πολλούς ερευνητές να φτάσουν στο συμπέρασμα ότι αρχικά η πόλη αποτέλεσε κέντρο εμπορίου των Φοινίκων. Εξάλλου, η αναφορά του Ηροδότου, ότι ο Ιτάνιος Κορώβιος οδήγησε τους Θηραίους στη Λιβύη, δείχνει και το εύρος των θαλάσσιων επαφών της πόλης, η οποία ευρισκόμενη σε κομβικό σημείο της ανατολικής Μεσογείου, απέκτησε, σε αντίθεση με άλλες κρητικές πόλεις, εξωστρεφή χαρακτήρα που στηριζόταν κυρίως στο εμπόριο.