Μια τραγική μοίρα τον σημάδεψε

Μια μεγάλη ερωτική απογοήτευση έπληξε τον ευαίσθητο ψυχισμό του, και τότε εκδηλώθηκαν τα πρώτα συμπτώματα αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Για πολλούς είναι ο μεγαλύτερος γλύπτης της Ελλάδας, και η αρρώστια του, τον έκανε στα μάτια όλων, ακόμα μεγαλύτερο…

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς είναι μια εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση στη νεοελληνική γλυπτική, αφού μια τραγική μοίρα σημάδεψε την καλλιτεχνική του πορεία. Προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Σχολείον των Τεχνών και από το 1872, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου.

Γιαννούλης Χαλεπάς γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου το 1851 μέσα σε μια οικογένεια φημισμένων εμπόρων μαρμάρου. Ο πατέρας και ο θείος του διατηρούσαν επίσης εργαστήρι μαρμαρογλυπτικής με υποκαταστήματα στη Σμύρνη, στο Βουκουρέστι και στον Πειραιά. Ο πατέρας του, ανάμεσα στα 5 παιδιά του, αυτόν προόριζε ως συνεχιστή της επιχείρησης.

Μεγαλώνοντας, θα αγαπήσει το μάρμαρο, όχι σαν το μέσο που θα του αποφέρει χρήματα, αλλά σαν το υλικό που πάνω του θα φτιάξει τις μορφές που είχε στο μυαλό του. Τσακώθηκε με τον πατέρα του όταν του ανακοίνωσε ότι θα πάει  στο Σχολείον των Τεχνών (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών). Το 1872 μάλιστα, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου. 

Οι διακρίσεις του ήταν συνεχείς, ωστόσο το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου αποφάσησε να διακόψει την υποτροφία του και έτσι αναγκάστηκε να επιστρέψει το 1876 στην Αθήνα ανοίγοντας το δικό του εργαστήριο, σε ηλικία 25 ετών. Σε πολύ λίγες μέρες είχε ήδη δεχθεί παραγγελίες για έργα, ένα από τα οποία ήταν η Κοιμωμένη για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Εκείνη η εποχή ήταν κρίσημη για τον Γιαννούλη Χαλεπά, ο οποίος είχε γνωρίσει μια συγχωριανή του στην Τήνο, τη Μαριγώ Χριστοδούλου και τη ζήτησε σε γάμο από τους γονείς της. Αυτοί αρνήθηκαν με αποτέλεσμα να κλονιστεί ψυχικά. Αυτός ο ανεκπλήρωτος έρωτας ήταν η αρχή της κατάρρευσης του.

Όπως συμβαίνει συνήθως στην Ελλάδα, ο ταλαντούχος αυτός καλλιτέχνης γνώρισε απίστευτη έχθρα και το 1878 – σε μια Αθήνα που τον φθονούσε κυρίως για την Κοιμωμένη, ο Γιαννούλης Χαλεπάς αρχίζει να δείχνει σημάδια ψυχικής ασθένειας καταστρέφοντας τα γλυπτά που δημιουργούσε. Με την προτροπή της οικογένειάς του, έφυγε για την Ιταλία. Η κατάστασή του όμως δεν θα βελτιωθεί και θα επιστρέψει στην Τήνο 10 χρόνια μετά.

Το 1888 – σε ηλικία 37 ετών – και μετά από αρκετές κρίσεις και απόπειρες αυτοκτονίας, τον έκλεισαν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Κέρκυρας. Η διάγνωση ήταν άνοια και έμεινε 14 χρόνια. Όταν βγήκε, το 1902, επέστρεψε στην Τήνο. Η μητέρα του που θεωρούσε πως η γλυπτική έφταιγε για την αρρώστια του, του έκρυβε τα υλικά ή κατέστρεφε τα έργα του.

Όταν πέθανε η μητέρα του, ο Χαλεπάς είχε ξεκόψει παντελώς από την τέχνη του. Ζούσε πάμφτωχος βοσκώντας πρόβατα και φέροντας το βαρύ στίγμα του τρελού του χωριού.

Ο θάνατος της μητέρας του το 1916 υπήρξε καθοριστικός, αφού μπορούσε πλέον απερίσπαστος να αφοσιωθεί στην τέχνη του. Βρήκε το κουράγιο και άρχισε ξανά να ασχολείται με την γλυπτική. Τα μέσα που διέθετε ήταν παντελώς πρωτόγονα και το επαρχιακό περιβάλλον εχθρικό προς κάθε αλαφροΐσκιωτο, αλλά εκείνος με πείσμα άρχισε να δημιουργεί για να κερδίσει τον χαμένο χρόνο. Σε αυτή τη φάση όμως τίποτα δεν θυμίζει το παλιό του ύφος. Τώρα εμφανίζει ένα ύφος ελεύθερο, αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας. Ήταν σαν να ήθελε να ξεχάσει τι είχε μάθει στις σχολές και να ήθελε να δοκιμάσει νέες τεχνικές, ίσως επηρεασμένες από τον Ροντέν.

Το 1930, η ανιψιά του Ειρήνη Χαλεπά τον προτρέπει να εγκατασταθεί στο σπίτι της, όπου αρχίζει και πάλι να δουλεύει επαναλαμβάνοντας μερικά από τα αγαπημένα του θέματα, όπως:  η «Μήδεια», ο «Σάτυρος και ο Έρως», το «Παραμύθι της Πεντάμορφης» κ.α.. Τα επόμενα 8 χρόνια έζησε τη δόξα και αναγνωρίστηκε ως ένας ιδιοφυής καλλιτέχνης. Μια ημιπληγία θα νεκρώσει το δεξί του χέρι και λίγο καιρό αργότερα, στις 15 Σεπτεμβρίου του 1938, όταν ήταν 87 ετών, ο Γιαννούλης Χαλεπάς άφησε την τελευταία του πνοή.

Στα έργα του έπλαθε συνθέσεις εμπνευσμένες από την αρχαιότητα και την ελληνική μυθολογία, μεμονωμένες μορφές, γυναικεία γυμνά, κ.α.

Το Κεφάλι Σατύρου (1878) και δεξιά ο Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα (1877)

Δύο αγαλματίδια από γύψο: Αφροδίτη (1931) και δεξιά η Μήδεια ΙΙΙ, (1933)

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς ήταν και παραμένει μια κορυφαία μορφή στην νεότερη Ελληνική Τέχνη. Τα έργα του — εκ των οποίων περισώθηκαν περίπου 150 — είναι κυρίως κλασικά στην σύλληψή τους.

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς και δεξιά το γλυπτό που το ονόμασε Σκέψη (1933)

Ένα από τα αριστουργήματα του “Η ωραία κοιμωμένη”, που βρίσκεται στο πρώτο νεκροταφείο Αθηνών.

Διαβάστε το πολύ ενδιαφέρον άρθρο: Ποια ήταν η ωραία κοιμωμένη; https://bit.ly/2xjPHMk

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς και λεπτομέρεια από την “Ωραία κοιμωμένη”.

Διαβάστε το πολύ ενδιαφέρον άρθρο: Ποια ήταν η ωραία κοιμωμένη; https://bit.ly/2xjPHMk

—————————————–

Κι΄ άλλα άρθρα για γλύπτες & γλυπτική

Δημήτρης Φιλιππότης: Ένας γλύπτης καπετάν φασαρίας https://bit.ly/3tLnLO2

Η ιστορία και ο βανδαλισμός του “Ξυλοθραύστη”: https://bit.ly/3odzjc3

Το σκυλάκι της Φωκίωνος Νέγρη https://bit.ly/3y62z8O

Λίγα λόγια για τον Χρήστο Καπράλο: https://bit.ly/2kvyQ8m

Ο μεγαλύτερος γλύπτης εν ζωή: https://bit.ly/2Zw3Eo1

Ο απόλυτος σταρ της γλυπτικής: https://bit.ly/2Pv7hdZ

Ο γλύπτης των Ναζί: https://bit.ly/2ZiUSh0

Η Ελληνική μυθολογία στην γλυπτική: https://bit.ly/2OOo5rL

Η απίστευτη γαλήνη του θανάτου: https://bit.ly/2ksk7LA

Έλληνας γλύπτης στο νέο κτίριο της ΔΟΕ: https://bit.ly/2JauA6L

Στην γλυπτοθήκη του Μονάχου: https://bit.ly/2N507IX

Ποιος πραγματικά είναι ο δισκοβόλος; https://bit.ly/2BUY8Tu

Έφηβος από ευγενική γενιά: https://bit.ly/2yvJnDD

Πως βρέθηκε η Αφροδίτη της Μήλου: https://bit.ly/2HjCcTd

Δαβίδ, σύμβολο δύναμης και νεανικής ομορφιάς: https://bit.ly/2yiZ9Rz

—————————————————-