ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Μια υπέροχη έκθεση

"Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους" έτσι ονομάζεται η μεγάλη έκθεση του Μουσείου Γουλανδρή που θα διαρκέσει μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου και γίνεται με αφορμή για τα εκατό χρόνια από την εθνική συμφορά του ξεριζωμού του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Μην ξεχνάμε πως ο Φώτης Κόντογλου, είναι Έλληνας της Μικράς Ασίας – από το Αϊβαλί – όπως επίσης μην ξεχνάμε πως πριν λίγους μήνες η Όλια Λαζαρίζου σκηνοθέτησε στο θέατρο το βιβλίο του “Το Αϊβαλί η Πατρίδα μου” με την ίδια και την Χαρούλα Αλεξίου.

Από

Νίκος Μουρατίδης

13 Ιουλίου, 2023

428

“Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους” έτσι ονόμασαν την μεγάλη έκθεση του Μουσείου Γουλανδρή που έγινε με αφορμή τα εκατό χρόνια από την εθνική συμφορά του ξεριζωμού του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Μην ξεχνάμε πως ο Φώτης Κόντογλου, είναι Έλληνας της Μικράς Ασίας – από το Αϊβαλί.

Ο Φώτης Κόντογλου γεννήθηκε λοιπόν στο Αϊβαλί στις 8 Νοεμβρίου 1895 και πέθανε στην Αθήνα, 13 Ιουλίου 1965. Το επώνυμο του ήταν Αποστολέλης, και διέπρεψε ως λογοτέχνης και ζωγράφος. Αναζήτησε την «ελληνικότητα», δηλαδή μία αυθεντική έκφραση τόσο στο λογοτεχνικό όσο και στο ζωγραφικό του έργο. Είχε ακόμη σημαντικότατη συμβολή στον χώρο της βυζαντινής εικονογραφίας. Σήμερα θεωρείται μοναδικός καλλιτέχνης και ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της «Γενιάς του ’30».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Νίκος Μουρατιδης

Η έκθεση εκτός από έργα του Κόντογλου είχε και άλλων νεότερων ζωγράφων που υπήρξαν μαθητές του ή που απλώς επηρεάστηκαν από το έργο του. Ο Κόντογλου είναι από τις εμβληματικότερες μορφές και αυθεντικός εκφραστής της ανάγκης επιστροφής προς τα θέσμια των παραδόσεων και της λαϊκής παράδοσης. Ήταν αυτός που έθεσε ως κυρίαρχο ζητούμενο την απαλλαγή από την κηδεμονία και την εξάρτηση από τα καλλιτεχνικά ρεύματα της Δύσης. Την παράδοση ήθελε ελληνοπρεπή.

Παρά τις κατά καιρούς κριτικές υπονομεύσεις ένα είναι βέβαιο, ότι τόσο οι εικονογραφικές ιστορίσεις όσο και οι πνευματικές διδαχές του άφησαν ανεξίτηλο στίγμα και βαθιά σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα του τόπου μας.

Εκτός από τους άμεσους, πρωτόκλητους μαθητές του που ήταν ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Νίκος Εγγονόπουλος, στενή ήταν η σχέση που αναπτύχθηκε με τον Ράλλη Κοψίδη, τον Σπύρο Παπαλουκά, τον Σπύρο Βασιλείου, τον συμπατριώτη του Στρατή Δούκα και τον Νίκο Βέλμο, ενώ υπήρξαν και αυτοί που επηρεάστηκαν, όπως ο Γιάννης Μόραλης, ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος, ο Κλέαρχος Λουκόπουλος κ.α.

Για την πραγματοποίηση της έκθεσης, έργα 39 καλλιτεχνών αντιπαρατίθενται σε έργα του Φώτη Κόντογλου όπου καταδεικνύονται οι επιρροές, άμεσες και έμμεσες: 52 δανειστές, ιδρύματα, φορείς και ιδιώτες συνέβαλαν με δανεισμούς που αριθμούν σε 135 έργα.

Στην έκθεση συμμετείχαν με έργα τους οι καλλιτέχνες: Ιωάννης Βαμπούλης, Πέτρος Βαμπούλης, Σπύρος Βασιλείου, Φώτης Βάρθης, Νίκος Βέλμος, Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος, Γεώργιος Γλιάτας, Στέφανος Δασκαλάκης, Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Νίκος Εγγονόπουλος, Μάρκος Καμπάνης, Ανδρέας Κοντέλλης, Φώτης Κόντογλου, Γεώργιος Κόρδης, Ράλλης Κοψίδης, Αλέκος Κυραρίνης, Αλέκος Λεβίδης, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Νεκτάριος Μαμάης, Τάσος Μαντζαβίνος, Ιωάννης Μητράκας, Γιάννης Μόραλης, Νίκος Μόσχος, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Χρήστος Μποκόρος, Γιάννης Παπαδέλης, Σπύρος Παπαλουκάς, Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Κώστας Παπανικολάου, Σπύρος Παπανικολάου, Γιώργος Ρόρρης, Εδουάρδος Σακαγιάν, Παύλος Σάμιος, π. Σταμάτης Σκλήρης, Σωτήρης Σόρογκας, Γιάννης Τσαρούχης, Στέλιος Φαϊτάκης, Φίκος, Νικόλαος Χούτος, Γιώργος Χοχλιδάκης και Klaus Vrieslander.

Επιμελητής της έκθεσης ήταν ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης. Η έκθεση συνοδευόταν από κατάλογο 400 σελίδων.

Έργο του Φώτη Κόντογλου με προσωπογραφία του Νίκου Εγγονόπουλου, αυγοτέμπερα σε ξύλο (1934).

Φώτης Κόντογλου – “Στρατής Δούκας” (1923)

Οικογενειακή υπόθεση: “Δεσπούλα Κόντογλου” – μολύβι σε χαρτί και δεξιά “Μαρία Κόντογλου” υδατογραφία (1937).

Γιάννης Μόραλης – “Προσωπογραφία Μαρίας Ρουσσέν”, λάδι σε καμβά (1941) και δεξιά Φώτης Κόντογλου – “Η ωραία Κλεοπάτρα της Αιγύπτου”, τέμπερα (1936)

Φώτης Κόντογλου – “Η γέννηση του Χριστού” (1949)

Ποιος θα το περίμενε πως αυτό το έργο θα ήταν του Σωτήρη Σόρογκα. “Η παράκληση”, αυγοτέμπερα σε ξύλο (1968) και δεξιά Φώτης Κόντογλου – “Ο άγιος Νικόλαος”, αυγοτέμπερα σε χαρτί (1956).