Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου είναι διάσημο σχέδιο με συνοδευτικές σημειώσεις του Λεονάρντο ντα Βίντσι, που φτιάχτηκε περίπου το 1490 σε ένα από τα ημερολόγιά του. Απεικονίζει μία γυμνή αντρική φιγούρα σε δύο θέσεις που η μία καλύπτει την άλλη. Έχει τα μέλη του ανεπτυγμένα σε ένα κύκλο και ένα τετράγωνο. Το σχέδιο και το κείμενο συχνά ονομάζονται: Κανόνας των Αναλογιών.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του ντα Βίντσι στο συνοδευτικό κείμενο, οι οποίες είναι γραμμένες με καθρεπτιζόμενη γραφή, το σχέδιο έγινε ως μελέτη των αναλογιών του (ανδρικού) ανθρώπινου σώματος όπως περιγράφεται σε μια πραγματεία του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου. Και όλο λέμε «Ο άνθρωπος του Βιτρούβιου», αλλά εγώ προσωπικά να σας πω την αλήθεια μου, ποτέ δεν ήξερα ποιος είναι αυτός ο Βιτρούβιος. Και έτσι αποφάσισα να μάθω.
Ο Βιτρούβιος (Marco Vitruvio Pollione), ήταν Ρωμαίος συγγραφέας, αρχιτέκτονας και μηχανικός. Είναι κυρίως γνωστός για την μελέτη του περί αρχιτεκτονικής, έργο που σήμερα αναφέρεται συνήθως με τον τίτλο «Δέκα βιβλία αρχιτεκτονικής», και αποτελεί το μοναδικό κείμενο αρχιτεκτονικής θεωρίας και πρακτικής που διασώζεται από την κλασική εποχή. Όσες πηγές κι αν αναζήτησα δεν βρήκα πολλά πράγματα, μια και οι πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Βιτρούβιου είναι ελάχιστες, κι’ αυτές προέρχονται κυρίως μέσα από τα γραπτά έργα που κληροδότησε. Πιθανολογείται μάλιστα πως θα πρέπει να εργάστηκε και ως μηχανικός στην υπηρεσία του Ιούλιου Καίσαρα.
Ο Βιτρούβιος ολοκλήρωσε τα Δέκα Βιβλία Αρχιτεκτονικής χρησιμοποιώντας πληθώρα πηγών, κυρίως ελληνικών, όπως θεωρητικά κείμενα Ελλήνων αρχιτεκτόνων μεταξύ των οποίων και ο Ερμογένης. Η θεωρία του χαρακτηρίζεται συχνά ως ανθρωπομορφική, καθώς αποφαίνεται για τους κανόνες περί αναλογιών βασισμένος στις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος.
Αρκετά αναγεννησιακά σχέδια και έργα τέχνης, με πιο γνωστό τον πασίγνωστο άνθρωπο του – φτιαγμένο από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι – άντλησαν από τους κανόνες αναλογιών του Βιτρούβιου.
Ο Βιτρούβιος ήταν ο πρώτος που έγραψε τα κάτωθι για το ανθρώπινο σώμα:
-
Μια παλάμη έχει πλάτος τεσσάρων δακτύλων
-
Ένα πόδι έχει πλάτος τέσσερις παλάμες
-
Ένας πήχυς έχει πλάτος έξι παλάμες
-
Το ύψος ενός ανθρώπου είναι τέσσερις πήχεις (και άρα 24 παλάμες)
-
Μια δρασκελιά είναι τέσσερις πήχεις
-
Το μήκος των χεριών ενός άντρα σε διάταση είναι ίσο με το ύψος του
-
Η απόσταση από την γραμμή των μαλλιών ως την κορυφή του στήθους είναι το ένα-έβδομο του ύψους του άνδρα
-
Η απόσταση από την κορυφή του κεφαλιού ως τις θηλές είναι το ένα-τέταρτο του ύψους του άνδρα
-
Το μέγιστο πλάτος των ώμων είναι το ένα-τέταρτο του ύψους του άνδρα
-
Η απόσταση από το αγκώνα ως την άκρη του χεριού είναι το ένα-πέμπτο του ύψους του άνδρα
-
Η απόσταση από τον αγκώνα ως την μασχάλη είναι το ένα-όγδοο του ύψους του άνδρα
-
Το μήκος του χεριού είναι ένα-δέκατο του ύψους ενός άνδρα
-
Η απόσταση από την άκρη του πηγουνιού ως την μύτη είναι το ένα-τρίτο του μήκους του προσώπου
-
Η απόσταση της γραμμής των μαλλιών ως τα φρύδια είναι το ένα-τρίτο του μήκους του προσώπου
-
Το μήκος του αυτιού είναι το ένα-τρίτο του μήκους του προσώπου
Φαίνεται ότι ο ντα Βίντσι δημιούργησε το σχέδιο βασιζόμενος στο De Architectura 3.1.3 του Βιτρούβιου, και έτσι έφτασε σε συμπεράσματα και έγραψε: Ο ομφαλός είναι φυσικά τοποθετημένος στο κέντρου του ανθρώπινου σώματος, και, αν σε ένα άνδρα ξαπλωμένο με το πρόσωπο στραμμένο επάνω και τα χέρια και τα πόδια του ανεπτυγμένα, με τον ομφαλό του ως κέντρο εγγράψουμε ένα κύκλο, θα ακουμπήσει τα δάκτυλα των χεριών και τα δάκτυλα των ποδιών του. Δεν γίνεται μόνο μέσω ενός κύκλου, η περιγραφή ενός ανθρώπινου σώματος, όπως φαίνεται τοποθετώντας τον σε ένα τετράγωνο. Μετρώντας από τα πόδια ως στην κορυφή του κεφαλιού, και έπειτα κατά μήκος των χεριών σε πλήρη έκταση, βρίσκουμε την τελευταία μέτρηση ίση με την πρώτη· έτσι γραμμές σε ορθή γωνία μεταξύ τους, περικλείοντας τη φιγούρα, σχηματίζουν ένα τετράγωνο.
Η επαναφορά των ανακαλύψεων των μαθηματικών αναλογιών του ανθρώπινου σώματος τον 15ο αιώνα από τον ντα Βίντσι θεωρείται ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα που οδήγησαν στην Ιταλική Αναγέννηση. Το σχέδιο του ντα Βίντσι συνδυάζει μια προσεκτική ανάγνωση του αρχαίου κειμένου του Βιτρούβιου με τις δικές του παρατηρήσεις σε αληθινά ανθρώπινα σώματα. Κατά το σχεδιασμό του κύκλου και του τετραγώνου πολύ σωστά παρατήρησε ότι το τετράγωνο δεν μπορεί να έχει το ίδιο κέντρο με τον κύκλο, στον ομφαλό, αλλά κάπου χαμηλότερα στην ανατομία. Αυτή η ρύθμιση είναι μια καινοτομία στο σχέδιο του ντα Βίντσι και το ξεχωρίζει από προγενέστερες απεικονίσεις.
Εν ολίγοις, ο άνθρωπος του Βιτρούβιου: Σε ένα σώμα με τη χρυσή αναλογία (λέγεται και χρυσή τομή) αν διαρέσουμε το μήκος ανάμεσα (ομφαλό-πέλματα) με το μήκος (κεφάλι-ομφαλό) θα προκύψει ο αριθμός φ ~1,6180339887. Ο άρρητος αριθμός φ που ονομάστηκε χρυσός γιατί εκφράζει την τέλεια αναλογία μεταξύ δύο μηκών, τόσο τέλεια που αισθητικά είναι ορατή χωρίς να χρειαζεται να κάνετε διαιρέσεις.
Στην ενότητα COSMOS θα βρείτε πολλά άρθρα με θέματα και προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσμο.
https://www.nikosonline.gr/category/cosmos/
Άρθρα για μεγάλους αρχιτέκτονες και αρχιτεκτονική
Ιδιοφυής και ντυμένος στα μαύρα: https://bit.ly/2Bfdlgw
Πέθανε 102 χρόνων: https://bit.ly/2XODixf
Μια γυναίκα σχεδιάζει μεγαλειώδη κτίρια: https://bit.ly/2zs1v4b
Ο ιδρυτής του Bauhaus: https://bit.ly/2rLafvQ
Αρχιτέκτων με άλφα κεφαλαίο: https://bit.ly/2H45KXK
Ο άκρως πρωτοποριακός Δημήτρης Πικιώνης: https://bit.ly/2wGCiB9
Ο κορυφαίος Έλληνας μοντέρνος αρχιτέκτονας: https://bit.ly/2HqVlVF
Προέβλεψε την λαίλαπα των κατεδαφίσεων: https://bit.ly/2vlWuZQ
Ερνέστος Τσίλλερ ο μέγας: https://bit.ly/2ioHHVp
Η Αθήνα απέκτησε έργο του Renzo Piano: https://bit.ly/2wpe9Qh
Υπέροχα αρχιτεκτονικά παντρέματα: https://bit.ly/2N2BLm8
Έκλεψαν την αρχαία Ελληνική αρχιτεκτονική: https://bit.ly/2ve5Gyg
