Ο γίγαντας της Ελληνικής ζωγραφικής

Ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους Έλληνες καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Η εκλογή του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και το διδακτικό του έργο εκεί για 35 συνεχή χρόνια αποδείχτηκε αποφασιστικής σημασίας σε σχέση με μια σειρά από επιλογές και κατευθύνσεις της εικαστικής παραγωγής στην Ελλάδα τα χρόνια που ακολούθησαν.

Ο Γιάννης Μόραλης γεννήθηκε στην Άρτα στις 23 Απριλίου του 1916, και ήταν το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας, η οποία το 1922 εγκαταστάθηκε στην Πρέβεζα, όπου ο Κωνσταντίνος Μόραλης υπηρέτησε ως γυμνασιάρχης. Από το 1927 εγκαθίστανται μόνιμα στην Αθήνα. Την ίδια χρονιά ο νεαρός Μόραλης, που έχει πάρει την απόφαση να γίνει ζωγράφος, αρχίζει να παρακολουθεί το “κυριακάτικο μάθημα” στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και είναι μεταξύ των σπουδαστών που ο Κωνσταντίνος Παρθένης επιλέγει για το εργαστήριό του, και στα 16 του παίρνει την πρώτη καλή κριτική για τα έργα του, στο περιοδικό Νέα Εστία (1/8/1932) με αφορμή την έκθεση των μαθητών της ΑΣΚΤ.

Από την ΑΣΚΤ θα αποφοιτήσει το 1936 και λίγο αργότερα θα συμμετέχει στην Έκθεση Ελληνικής Χαρακτικής στην Τσεχοσλοβακία. Το 1937 πεθαίνει ο πατέρας του σε τροχαίο ατύχημα και τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς αναχωρούν για τη Ρώμη με τον Νίκο Νικολάου. Θα μοιραστούν την υποτροφία που κέρδισε ο Μόραλης στον διαγωνισμό της Ακαδημίας Αθηνών. Στην Ιταλία θα μείνει μέχρι τον Νοέμβριο του 1937, οπότε και εγκαθίσταται στο Παρίσι. Παρακολουθεί με μεγάλο ζήλο μαθήματα ζωγραφικής αλλά με την κήρυξη του Πολέμου αναγκάζεται, όπως οι περισσότεροι σπουδαστές, να εγκαταλείψει τις σπουδές του στο Παρίσι και να επιστρέψει εσπευσμένα στην Ελλάδα.

Το 1941 παντρεύεται τη Μαρία Ρουσέν – εγκαθίστανται στο Κολωνάκι, ενώ τους θερινούς μήνες ζουν στο σπίτι της στην Κηφισιά. Τα χρόνια της Κατοχής ο Μόραλης ασχολείται εντατικά με την προσωπογραφία, ώστε να εξασφαλίζει κάποιο σταθερό εισόδημα φιλοτεχνώντας πορτρέτα κατά παραγγελία. Εξακολουθεί επίσης να ασχολείται με τη χαρακτική. Με τη Ρουσέν θα χωρίσει το 1945 και δύο χρόνια αργότερα θα παντρευτεί τη γλύπτρια Αγλαΐα Λυμπεράκη, με την οποία θα παραμείνουν παντρεμένοι μέχρι το 1955 – μαζί της θα αποκτήσει έναν γιο, τον Κωνσταντίνο. 

Το 1951 είναι η χρονιά κατά την οποία ξεκινούν δύο ιδιαίτερα γόνιμες συνεργασίες για τον Γιάννη Μόραλη. Η πρώτη, όταν αναλαμβάνει να φιλοτεχνήσει τα σκηνικά και τα κοστούμια για το μπαλέτο Έξι λαϊκές ζωγραφιές, που παρουσιάζει το Ελληνικό χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Αυτή η συνεργασία ήταν η αρχή μιας μεγάλης φιλίας, τόσο με τον Χατζιδάκι όσο και με το Χορόδραμα, με το οποίο ο Μόραλης θα συνεργασθεί για δεκαπέντε περίπου χρόνια.

To 1952 συμμετέχει στην Πανελλήνια Έκθεση στο Ζάππειο, με τα έργα Γυμνό που θα προκαλέσει τη μήνυση του εισαγγελέα, ύστερα από καταγγελία της Γενικής Ασφάλειας. Στην ίδια έκθεση είχε προηγηθεί η αφαίρεση «κατόπιν επεμβάσεως της Αστυνομίας» ενός έργου του Τσαρούχη, που κρίθηκε άσεμνο, καθώς παρίστανε «έναν άνδρα ολόγυμνο στο κρεββάτι και απέναντί του καθισμένο ένα ναύτη».

Αργότερα, μέσα στο 1953, ο Μόραλης επισκέπτεται τη Ρωσία, ως προσκεκλημένος της Ρωσικής Κυβέρνησης, μαζί με εκπροσώπους της πνευματικής και της πολιτικής ζωής από την Ελλάδα και την Ευρώπη και την επόμενη χρονιά ξεκινά η επίσης πολυετής συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Ο Μόραλης εκλέγεται τακτικός καθηγητής του Εργαστηρίου Ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ το 1957, και τότε αρχίζει και η συνεργασία του με το Εθνικό θέατρο. Το 1958 μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον γλύπτη Αντώνη Σώχο αντιπροσωπεύει την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας.

Είναι εντυπωσιακό ότι η πρώτη ατομική έκθεση του Μόραλη οργανώνεται μόλις το 1959, ενώ η επαγγελματική του σταδιοδρομία έχει ήδη σημαντικά εξελιχθεί. Μια έκθεση που έγινε στην γκαλερί Αρμός, στην οδό Ηρακλείτου 21, στην Δεξαμενή στο Κολωνάκι. Τα έργα που εκτίθενται είναι σε σημαντικό βαθμό εκείνα με τα οποία τον προηγούμενο χρόνο ο Μόραλης συμμετείχε στην Μπιενάλε της Βενετίας.

Μέσα στο 1959 θα του ανατεθεί από τους αρχιτέκτονες Βασιλειάδη, Βουρέκα και Στάικο, η μελέτη για τη διακόσμηση του ξενοδοχείου Χίλτον στην Αθήνα. Εξωτερικά και εσωτερικά (φωτογραφίες πάνω και κάτω)

Έκτοτε συνεργάζεται πολύ με διάφορα ξενοδοχεία και δημόσια κτίρια όπως και με τον εκδοτικό οίκο Ίκαρος, για τα εξώφυλλα των βιβλίων του Οδυσσέα Ελύτη. Από τα πιο γνωστά έργα του είναι τα ξενοδοχεία του ΕΟΤ στη Φλώρινα, το εστιατόριο Ωκεανίς στη Βουλιαγμένη, τα περίπτερα του ΟΛΠ στην ακτή Καραΐσκάκη στον Πειραιά, το Μον Παρνές στην Πάρνηθα και οι κεραμικές συνθέσεις του στο περίπτερο του ΕΟΤ Διόνυσος, στου Φιλοπάππου.

Η καριέρα του Γιάννη Μόραλη είχε απογειωθεί, ενώ ο ίδιος δεν σταμάτησε ποτέ να δουλεύει με την ίδια όρεξη και το ίδιο πάθος. Είτε κάνοντας πίνακες, είτε διακοσμώντας εξώφυλλα βιβλίων ή δίσκων, είτε κάνοντας σκηνικά και κοστούμια για το θέατρο. Η φήμη του έγινε παγκόσμια και οι εκθέσεις στο εξωτερικό διαδεχόταν η μία την άλλη: Νέα Υόρκη, Κωνσταντινούπολη, Πεκίνο, Βιέννη κ.α. Ο Γιάννης Μόραλης πέθανε πλήρης ημερών στην Αθήνα, στις 20 Δεκεμβρίου του 2009.

Στενός φίλος του Μάνου Χατζιδάκι, είχε φτιάξει πολλά απ’ τα εξώφυλλα των δίσκων του και βεβαίως τον “Μεγάλο ερωτικό”

Το 1979 του απονέμεται το Αριστείο Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών και το 1998 του απονέμεται ο Ταξιάρχης της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Το 2000 συμμετείχε στην έκθεση Κλασικές Μνήμες στη Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη, που οργανώθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη και το Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, στο Olympic Towers της Νέας Υόρκης.

Κι΄ άλλα άρθρα για τον Γιάννη Μόραλη

Για πρώτη φορά: https://bit.ly/2DbgoKK

100 χρόνια από την γέννηση του: https://bit.ly/2qMndJo

—————————————————————————————-

Άρθρα για Έλληνες ζωγράφους

Νίκος Εγγονόπουλος, Ο μεγάλος υπερρεαλιστής ποιητής και ζωγράφος: https://bit.ly/2pY7KWH

Γιάννης Τσαρούχης, Λάτρευε την Ελλάδα, την Κάλλας και την Μπέλλου: https://bit.ly/2EZl4j2

Γιώργος Μπουζιάνης, Ο Έλληνας θεμελιωτής της μοντέρνας τέχνης: https://bit.ly/2nhZfY9

Σωτήρης Σόρογκας, Ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης: https://bit.ly/2L03Klj

Δημήτρης Μυταράς, Απεβίωσε τυφλός και πικραμένος: https://bit.ly/2JPQ9IV

Γιώργος Σικελιώτης, Ένας πολύ εργατικός ζωγράφος: https://bit.ly/2oujQWU

Μιχάλης Μακρουλάκης, Ζωγράφισε την αυτοκράτειρα: https://bit.ly/2IMyJRf

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Έζησε και έδρασε με απόλυτη αυτονομία: https://bit.ly/2Tx0kdg

Παναγιώτης Τέτσης, Ήρθε το τέλος: https://bit.ly/2L4YMQn

Γιάννης Μιγάδης, Το χρώμα της μνήμης: https://bit.ly/2RZILSw

Ουμβέρτος Σ. Αργυρός, Ο μεγάλος Έλληνας Ιμπρεσιονιστής: https://bit.ly/2tPwen8

Αλέξης Ακριθάκης, Ο πατέρας του μοντερνισμού: https://bit.ly/2yfQQEX

Χρήστος Παλλαντζάς, Ξαπλωμένα κορμιά: https://bit.ly/2SCZ5Fa

Γιώργος Ρόρρης: Με υποτροφίες ως εξαιρετικό ταλέντο https://bit.ly/3afAoYU