Απρίλιος, ή Απρίλης, ή Απρίλτς (Ποντιακά), είναι ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ο όγδοος κατά το Εκκλησιαστικό που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ο δεύτερος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο και ο δέκατος στο Αττικό ημερολόγιο στο οποίο ονομάζονταν Μουνιχιών. Ο Απρίλιος έχει 30 ημέρες.
Η λέξη Απρίλιος έχει καταγωγή από το λατινικό Aprillis – από το ρήμα aperire, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο καιρός «ανοίγει» και έρχεται η Άνοιξη. Ο Απρίλιος μέχρι την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα, περιελάμβανε 29 ημέρες. Από τότε και μετά οι μέρες έγιναν 30.
Το 65 μ. Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του Σενέκας, που τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό. Πολλές, από τις γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων γίνονταν τον μήνα Απρίλιο και ήταν αφιερωμένες σε διάφορους Θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στην Κυβέλη, ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν (με ανάλογες κρασοκατανύξεις) τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της Άνοιξης, της Flora.
Ο Απρίλιος στην Ελληνική παράδοση
Ο ελληνικός λαός αποκαλεί τον μήνα αυτόν και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες, και Λαμπριάτης από την συμπτωματικά μεγάλη θρησκευτική εορτή που τελείται συνήθως το μήνα αυτό. Ο Απρίλιος και ο Μάιος θεωρούνται οι καθ΄ αυτού μήνες των λουλουδιών εξ ου και η ονομασία Απριλομάης: “Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα”. Χάρη στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του ο Απρίλης τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά κι από τον λαό μας: «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε». Η ενασχόληση, επίσης, του λαού μας με την γεωργία μάς έχει κληροδοτήσει και πολλές άλλες παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».
Σ’ άλλες πάλι περιοχές ο Απρίλης αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης) επειδή στον μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και τιναχτοκοφινίτης επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν. Αναφέρεται, επίσης, και ως Αϊ-γεωργίτης λόγω της εορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 του μήνα, η οποία γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες. Οι κτηνοτρόφοι και οι Σαρακατσάνοι, θεωρούν τον Άγιο Γεώργιο προστάτη τους, ενώ στις παραδόσεις, τα παραμύθια και τα τραγούδια συνδέεται με τον αρχαίο μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας.
Πρωταπριλιά: Η “Πρωταπριλιά” (April Fools), με τα αθώα ψέματά της είναι ένα πανευρωπαϊκό έθιμο (Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριών κι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός έφτιαχνε συνήθιζαν την πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια κλπ. Στη χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως το: «Έλα να πούμε ψέματα/ ένα σακί γιομάτο/ φόρτωσα ένα μπόντικα/ σαράντα κολοκύθια/ κι απάνου στα καπούλια του/ ένα σακί ρεβύθια».
Ο Απρίλιος περιλαμβάνει συνήθως την Μεγάλη Εβδομάδα και την Λαμπρή, όπως επίσης την γιορτή του Αγίου Γεωργίου.
Ο Απρίλης είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας όπου γιορτάζεται η Λαμπρή, αν και ορισμένες φορές μπορεί να γιορταστεί μέχρι και στις 8 Μαΐου (όπως έγινε το 1983). Το Πάσχα (η Λαμπρή) έχει τις ρίζες του στην αρχαία Αίγυπτο, όπου γιορτάζονταν η εαρινή ισημερία, κι από εκεί πέρασε στους Εβραίους ως «Πεσάχ», σε ανάμνηση της εξόδου τους από την αιχμαλωσία, και τέλος έφτασε και στους χριστιανούς αφού ταυτίστηκε με την σταύρωση του Ιησού Χριστού την περίοδο του Εβραϊκού Πάσχα, το οποίο γιορταζόταν κατά την ημέρα της πρώτης εαρινής πανσελήνου.
Φέτος (2023) η μεγάλη βδομάδα είναι από 10/4 – 16/4, δηλαδή θα γιορτάσουμε την Ανάσταση το βράδυ της 15ης Απριλίου και την Λαμπρή την 16η Απριλίου. Του Αγίου Γεωργίου συμπίπτει με την Κυριακή του Θωμά και η Πρωτομαγιά πέφτει Δευτέρα.
Τα παραδοσιακά κόκκινα αβγά τα τελευταία χρόνια έχουν μετατραπεί σε πολύχρωμα, με εικόνες και σκίτσα – σε σημείο που να έχουν γίνει κιτς!
Βλέπουμε λοιπόν πως πολλά από τα σημερινά έθιμα της γιορτής αυτής προέρχονται από την αρχαιότητα και τους γιορτασμούς των αρχαίων προς τιμήν του Άττι, του Διονύσου και του Άδωνι, που τελούνταν κι αυτές την Άνοιξη. Τα έθιμα αυτά της Λαμπρής περιλαμβάνουν τα κόκκινα αυγά, σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης, και τις κούνιες, έθιμο υγείας κι ευεξίας. Σε συνδυασμό έχουμε επίσης και τις γιορτές της Κυριακής των Βαΐων, την προηγούμενη ημέρα, το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή του Θωμά (Θωμά είσαι σπίτι; Γιατί σε παίρνω και μιλάει)
Για τους Μουσουλμάνους, στις 3 Απριλίου ξεκινάει το Ραμαζάνι. Ο μήνας της νηστείας και της προσευχής. Και δεν νηστεύουν μόνο στο φαγητό και το ποτό, αλλά και στο τσιγάρο και στο σεξ.
Οι γιορτές του Απριλίου: Βάιος, Δάφνη, Τίτος, Αργυρώ, Αργυρή, Ρούλα, Ευτύχης, Ευτυχία, Αναστάσιος, Τάσος, Ανέστης, Αναστασία, Νατάσα, Πασχάλης, Λάμπρος, Μάξιμος, Δημοσθένης, Δήμος, Διονύσιος, Επαμεινώνδας, Νώντας, Ετεοκλής, Ζήνων, Ηρακλής, Ηφαιστίων, Θεμιστοκλής, Μιλτιάδης, Μίλτος, Ξενοφών, Φώντας, Περικλής, Σοφοκλής, Σωκράτης, Τιμόθεος, Φιλοποίμην, Φωκίων, Ειρήνη, Θεοχάρης, Ζώης, Ζήσης, Πηγή, Κρηνιώ, Θωμαΐς, Λεωνίδας, Θωμάς, Νέαρχος, Ναθαναήλ, Γεώργιος, Γεωργία, Αχιλλέας, Δούκισσα, Ελισάβετ, Μάρκος, Ιάσων, Ιάκωβος κ.α.
22 Απριλίου είναι και η Παγκόσμια ημέρα της γης (Earth day)
Το κατ΄ εξοχή ζώδιο του Απριλίου είναι ο ΚΡΙΟΣ. Δείτε όλους τους διάσημους Κριούς… στο άρθρο: Ζώδιο Κριός: Ενθουσιώδης & Κυκλοθυμικός: https://bit.ly/2FPwusY
