Ετοιμάζοντας ένα αφιέρωμα για την εκπομπή μου στο ραδιόφωνο με τίτλο “Ο Μίκης και οι γυναίκες” – ανακάλυψα πως η γυναικεία παρουσία έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ζωή και στο έργο του μεγάλου μας συνθέτη. Λάτρευε τις γυναίκες και τις γυναικείες φωνές.
Είναι γνωστό πως ο Μίκης ήταν γυναικάς, όπως είναι γνωστό πως οι γυναίκες τραγουδίστριες τρελαίνονται με τις μπαλάντες, τα λυρικά και τα ερωτικά του τραγούδια. Ο Θεοδωράκης δεν ήταν μόνο Μπιθικώτσης, επικά πολιτικά τραγούδια ή Ζορμπάς. Ήταν βαθιά συναισθηματικός και ερωτικός.
Η πρώτη γυναίκα που τον στιγμάτισε – και κατά κάποιο τρόπο τον καθόρισε – ήταν η σύζυγος του, Μυρτώ Αλτίνογλου.
«Δε συλλογίζομαι τίποτε άλλο παρά πότε θα γυρίσεις. Τότε μόνο θ’ αρχίσω πάλι να ζω πραγματικά» τής έγραφε ο μεγάλος συνθέτης σε μια σειρά νεανικών επιστολών. Γιατί η Μυρτώ, όπως αποδείχτηκε, ήταν η γυναίκα της ζωής του.
Η Μυρτώ Αλτίνογλου γεννήθηκε το 1927 και γνώρισε τον Μίκη μέσα στην Κατοχή. Τότε ο Μίκης ήταν ένα ψηλό, λεπτό αγόρι με πλούσια σγουρά μαλλιά και η Μυρτώ υποψήφια φοιτήτρια της ιατρικής. Τα τραγούδια του κύκλου “Έρως και Θάνατος”, που ο Θεοδωράκης έγραψε σε δύο διαφορετικές περιόδους, τα αφιέρωσε στη Μυρτώ. Το 1945 έγραψε τη μουσική και τους στίχους από το πρώτο τραγούδι “Της αγάπης λόγια”, ενώ την περίμενε σε ραντεβού στη Νέα Σμύρνη, και λίγες ημέρες αργότερα το “Αν γυρεύεις λόγια”, πάλι σε στίχους δικούς του. Ήταν μια εποχή που ήταν άφραγκος. Μόλις όμως εισέπραξε την προκαταβολή από την ταινία “Ξυπόλητο τάγμα” – 5.000 δραχμές – παντρεύτηκε την αγαπημένη του.
Το 1954 έφυγαν για το Παρίσι, όπου ο Μίκης θα σπούδαζε μουσική στο Conservatoire με κρατική υποτροφία, ενώ η Μυρτώ εργάστηκε ως γιατρός. Εκεί, το 1948, γεννήθηκε και η δεύτερη γυναίκα της ζωής του, η κόρη του Μαργαρίτα. Για την Μαργαρίτα άλλωστε έγραψε τα τραγούδια “Μαργαρίτα – Μαργαρώ” και “Μαργαρίτα Μαγιοπούλα”.
Για την Μαρία Φαραντούρη τι να γράψω και σε τι να πρωτοαναφερθώ; Έχει πει τα άπαντα του Μίκη σε δίσκους και σε συναυλίες. Από τα επικά μέχρι τα λυρικά του. Όταν την πρωτάκουσε – τότε που ήταν 16 ετών – της είπε: «Έχεις γεννηθεί να λες τα τραγούδια μου». Και η μικρή Μαρία του απάντησε: «Το ξέρω»!
Οι τραγουδίστριες του Μίκη
Από τα πρώτα του βήματα στα τραγούδια οι γυναίκες κέρδισαν αμέσως το ενδιαφέρον του. Τραγουδίστριες του ελαφρού τραγουδιού ή του νέου κύματος ήταν οι πρώτες, για να ακολουθήσουν οι λαϊκές φωνές, οι λυρικές τραγουδίστριες, οι γυναίκες ηθοποιοί κτλ. κτλ. Η Γιοβάνα, η Τζένη Βάνου, η Σούλα Μπιρμπίλη, η Αρλέτα κ.α. ήταν απ’ τις πρώτες μαζί βεβαίως με την Νάνα Μούσχουρη, την Μαίρη Λίντα, την Γιώτα Λύδια και την Μαρία Φαραντούρη. Ενδεικτικά σας παραθέτω μια επιλογή δίσκων, τραγουδιών και τραγουδιστριών (σε τυχαία σειρά).
Γιοβάννα – Αν Θυμηθείς Τ’ Όνειρό Μου (Α΄εκτέλεση)
Γιοβάννα – Η Μυρτιά (Α’ εκτέλεση)
Μαίρη Λίντα – Σε πότισα ροδόσταμο
Στα λαϊκά του τραγούδια ο Μίκης χρησιμοποιούσε τον Μανώλη Χιώτη ως σολίστ στο μπουζούκι. Αγαπούσε πολύ και την φωνή της Μαίρης.
Το 1961 η Τζένη Βάνου ήταν η μόνη φορά που ηχογράφησε ένα δισκάκι 45 στροφών με δύο τραγούδια του Μίκη. Το “Αν Μ’ Αγαπάς Αγάπη Μου” και το “Μη με ρωτάς”.
Γιώτα Λύδια – Κοιμήσου Αγγελούδι Μου
Ντόρα Γιαννακοπούλου – Εκείνος Που Μας Χάθηκε
Σούλα Μπιρμπίλη: Πολλά τραγούδια του Μίκη και πολλά δισκάκια για την μεγάλη τραγουδίστρια του Νέου Κύματος.
Η Αρλέτα είχε κάνει – με τις ευλογίες του Μίκη – αρκετές επανεκτελέσεις τραγουδιών του.
Κλειώ Δενάρδου: Είπε την “Μαργαρίτα Μαγιοπούλα” και μάλιστα σε ενορχήστρωση Χρήστου Λεοντή. (φωτό επάνω δεξιά. Αριστερά η Γιοβάννα)
Τζένη Καρέζη – Κουράστηκα να σε κρατώ (Α’ εκτέλεση). Μετά το είπε ο Μπιθικώτσης.
Βίκυ Μοσχολιού – Σήμερα βράδιασε νωρίς – Από το άλμπουμ «Θαλασσινά φεγγάρια»
Gisela May – M. Theodorakis – Asma Asmaton. Η μεγάλη Γερμανίδα ερμηνεύτρια το ηχογράφησε στο Ανατολικό Βερολίνο τον Φεβρουάριο του 1988.
Liesbeth List: Η Σουηδέζα που τον έκανε γνωστό σ’ όλη την Σκανδιναβία.
Jocelyn B. Smith – Agapi mou (live 2001). Η υπέροχη μαύρη jazz τραγουδίστρια δεν αντιστάθηκε στην γοητεία της μουσικής του.
Dalida – “La danse de Zorba”. Η διάσημη Γαλλίδα σταρ έχει διασκευάσει αρκετές φορές Ελληνικά τραγούδια, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο Ζορμπάς.
Shirley Bassey – Life goes on (Το γελαστό παιδί). Η Μεγάλη σταρ της Μεγάλης Βρετανίας με απήχηση και στο παγκόσμιο κοινό.
Edith Piaf – Les amants de Teruel 3.25 (Όμορφη πόλη)
Για τις ανάγκες μιας Γαλλικής ταινίας, η τεράστια τραγουδίστρια, ένα χρόνο πριν πεθάνει είπε την “Όμορφη Πόλη”, και μάλιστα το 1962 είχε έρθει στην Αθήνα να δει και την ομότιτλη θεατρική παράσταση. Τραγούδισε επίσης και το “Quatorze Juillet”, πάλι του Μίκη.
Iva Zanicchi – “Un Fiume Amaro”. Εκτός απ’ την Milva, και η άλλη μεγάλη της Ιταλίας, η Iva Zanicchi λάτρευε τον ίδιο και την μουσική του. Το “Un Fiume Amaro” πούλησε 1.000.000 δισκάκια και το άλμπουμ τους λεγόταν “Caro Theodorakis”.
Arja Saijonmaa. Μεγάλη Ολλανδέζα τραγουδίστρια.
Η Μαρία Δημητριάδη υπήρξε στενή συνεργάτης του τα πρώτα χρόνια και σε δίσκους και σε συναυλίες.
Η Σοφία Μανουσάκη, η μούσα του Στέφανου Κορκολή, έχει πει Θεοδωράκη σε τρία διαφορετικά άλμπουμ – όλα χρυσά.
Βίκυ Λέανδρος έκανε ένα ολόκληρο άλμπουμ με τραγούδια του Μίκη κυρίως στα Γερμανικά.
Μελίνα Μερκούρη – Αστέρι μου, φεγγάρι μου (Αγάπη μου). Η Μελίνα ήταν “ταγμένη” στον Μάνο Χατζιδάκι, αλλά στην «Φαίδρα» είπε και Μίκη.
Η Νάνα Μούσχουρη ήταν η πρώτη που είπε τον «Επιτάφιο». Μετά ακολούθησαν ο Μπιθικώτσης, η Μαίρη Λίντα και οι υπόλοιποι.
Η Νένα Βενετσάνου είχε ηχογραφήσει πολλάκις τραγούδια του.
Η Μαργαρίτα Ζορμπαλά λέγεται ότι ήταν μεγάλος έρωτας του Μίκη – και είχε κάνει αρκετές δικές του ηχογραφήσεις.
Δύο ακόμα τραγουδίστριες που είπαν με μεγάλη επιτυχία το “Luna de miel” (Αν θυμηθείς τ’ όνειρο μου), ήταν η Gloria Lasso, μια Ισπανίδα με έδρα την Γαλλία που κάποια στιγμή μετακόμισε στο Μεξικό και η πασίγνωστη pop star της Αγγλίας, Petula Clark – που το είπε και στα Γαλλικά.
Ηρω – “Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα”. Η Ηρώ υπήρξε επι χρόνια τραγουδίστρια της Ορχήστρας του Μίκη Θεοδωράκη.
Χάρις Αλέξιου – Στρώσε το στρώμα σου για δυο
Η Δήμητρα Γαλάνη είπε τα τραγούδια του άλμπουμ «Χαιρετισμοί»
Νατάσσα Μποφίλιου – “Βασίλεψες αστέρι μου”. Το είπε live μ’ ένα πιάνο για να το αφιερώσει στον Παύλο αλλά κυρίως στη Μάγδα Φύσσα.
Η Σαββέρια Μαργιολά, μάζεψε κάποια ψιλοάγνωστα κομμάτια που έχουν πει τραγουδιστές όπως ο Πέτρος Γαϊτάνος και έκανε ένα θαυμάσιο άλμπουμ.
Ειρήνη Παπά – Betrayed Love (Προδομένη Αγάπη)
Ειρήνη Παπά μικρό δισκάκι με 2 τραγούδια του Μίκη…
… αλλά και άλμπουμ με τραγούδια του.
Ο Μίκης με την Milva όταν ο δίσκος τους έγινε χρυσός
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη στην μεταπολίτευση (1974) ανέβασε την παράσταση «Προδομένος λαός» (Μαντώ Μαυρογένους) και την μουσική την ανέθεσε στον Μίκη. Στον δίσκο τραγουδούσε η ίδια, ο Μάνος Κατράκης, η Χάρις Αλεξίου, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και ο Κώστας Σμοκοβίτης.
Με την Μελίνα Μερκούρη και την Χαρούλα Αλεξίου.
Με την Τζένη Καρέζη σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Η Αλέξια έχει ηχογραφήσει ένα διπλό cd με όλα τα αριστουργήματα του Μίκη.
Κι’ άλλα άρθρα για τον Μίκη
Μίκης International: Οι διεθνείς τραγουδιστές που είπαν τραγούδια του https://bit.ly/2ZeDOdU
Μίκης: Πρόβα στο Άμστερνταμ το 1972 https://bit.ly/2XkcjPC
Ο Μίκης μιλάει για τον κινηματογράφο & όλα του τα soundtrack https://bit.ly/3lsIHat
Κορκολής – Θεοδωράκης: “Η συνάντηση” https://bit.ly/3hfZUTg
Πάολα & Μίκης Θεοδωράκης: Ρεζιλίκια https://bit.ly/3tsW2mP
Θεοδωράκης, Νταλάρας πάλι μαζί: https://bit.ly/38SbqQa
EXTRA: Όταν η Ειρήνη Παππά τραγούδησε Μίκη Θεοδωράκη οι New York Times, έγραψαν για τη φωνητική ερμηνεία της: “Η Ειρήνη είναι μια Κλυταιμνήστρα του πιο ευγενικού πάθους, με μια φωνή σαν κόκκινο κρασί που κυλά σαν κεραυνός. Έντονα μάτια και ένα κλάμα αφωνίας το οποίο αντηχεί στην ψυχή και ραγίζει την καρδιά. Στη φωνή της μπορείς να ακούσεις το θρήνο του ελληνικού χορικού, το βασανιστήριο μιας τραγικής ηρωίδας ή το κλάμα μιας χαροκαμένης μάνας”.
