Ο πιο αμφιλεγόμενος φιλόσοφος

Το έργο και οι σκέψεις του απασχόλησαν, απασχολούν και θα απασχολούν τον κόσμο όσα χρόνια κι αν περάσουν. Είναι ο μόνος ίσως φιλόσοφος στην ιστορία της ανθρωπότητας που έχει διασυρθεί και έχει παρερμηνευτεί τόσο πολύ. Έχουν φτάσει στο σημείο να τον έχουν αποκαλέσει μιλιταριστή μέχρι και… Ναζιστή.

Ο Φρίντριχ Νίτσε εξέφρασε φιλοσοφικές ιδέες που περιλαμβάνουν τον «θάνατο του Θεού» και την ύπαρξη του υπερανθρώπου. Αναφέρεται συχνά ως ένας από τους πρώτους «υπαρξιστές» φιλοσόφους. Η ριζική αμφισβήτηση από μέρους του της αξίας και της αντικειμενικότητας της αλήθειας έχει οδηγήσει σε αμέτρητες διαμάχες και η επίδρασή του παραμένει ουσιαστική, κυρίως στους κλάδους του υπαρξισμού, του μεταμοντερνισμού και του μεταστρουκτουραλισμού.

Ο Φρίντριχ Βίλχελμ Νίτσε (Friedrich Wilhelm Nietzsche), γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1844 και πέθανε στις 25 Αυγούστου του 1900. Ήταν πολύ σημαντικός Γερμανός φιλόσοφος, ποιητής, συνθέτης και φιλόλογος. Και σαν κλασσικός φιλόλογος ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του, κάνοντας κριτικές αναλύσεις σε αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα, προτού εντρυφήσει στη φιλοσοφία. Το 1869, σε ηλικία 24 ετών, διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, στην έδρα της Κλασικής Φιλολογίας, όντας ο νεότερος που έχει πετύχει κάτι ανάλογο. Παραιτήθηκε το καλοκαίρι του 1879 εξαιτίας των προβλημάτων υγείας που τον ταλάνιζαν σχεδόν όλη του τη ζωή. Σε ηλικία 44 ετών, το 1889, υπέστη νευρική κατάρρευση, η οποία αργότερα διαγνώσθηκε ως συφιλιδική «παραλυτική ψυχική διαταραχή», διάγνωση η οποία όμως αμφισβητείται. Η επανεξέταση των ιατρικών φακέλων του Φρειδερίκου Νίτσε δείχνει ότι κατά πάσα πιθανότητα πέθανε από όγκο στον εγκέφαλο, ενώ η μετά θάνατον σπίλωση του ονόματός του οφείλεται κυρίως στο αντί- ναζιστικό μέτωπο. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ανέλαβε τη φροντίδα του η μητέρα του, μέχρι τον θάνατό της το 1897, και έπειτα η αδελφή του, μέχρι τον θάνατό του, το 1900.

Η αδελφή του Ελίζαμπεθ Φούρστερ-Νίτσε λοιπόν, εκτός από τη φροντίδα του, ανέλαβε χρέη εκδότριας και επιμελήτριας των χειρογράφων του. Ήταν παντρεμένη με τον Μπέρναρντ Φούρστερ, εξέχουσα μορφή του Γερμανικού Εθνικιστικού και αντισημιτικού μετώπου, για χάρη του οποίου παραποίησε αρκετά από τα ανέκδοτα χειρόγραφα του Νίτσε, στην προσπάθειά της να τα «μπολιάσει» με τις ιδέες του, αντιβαίνοντας ριζικά με τις απόψεις του φιλόσοφου, οι οποίες ήταν ξεκάθαρα εναντίον του αντισημιτισμού και του εθνικισμού.

Έγραψε κριτικά δοκίμια πάνω στη θρησκεία, την ηθική, τον πολιτισμό, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες, δείχνοντας ιδιαίτερη κλίση προς τη χρήση μεταφορών, ειρωνείας και αφορισμών.

Η περίοδος 1879-1900 υπήρξε ιδιαίτερη παραγωγική για τον Νίτσε, παρά τις κρίσεις της ασθένειας και τα διαστήματα βαριάς κατάθλιψης στα οποία υπέκυπτε. Από το 1881, δημοσίευε ένα ολοκληρωμένο βιβλίο ανά έτος, μέχρι το 1888. Στο διάστημα αυτό ολοκλήρωσε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, όπως η Αυγή (1881), η Χαρούμενη επιστήμη (1882), Τάδε έφη Ζαρατούστρα (1883-85), Πέρα από το καλό και το κακό (1886) και Η γενεαλογία της Ηθικής (1887). Τα τελευταία δημιουργικά του χρόνια συνέπεσαν με την ολοκλήρωση και έκδοση των έργων Το Λυκόφως των Ειδώλων (Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1888), Αντίχριστος (Σεπτέμβριος 1888), Ίδε ο άνθρωπος (Οκτώβριος-Νοέμβριος 1888) και Νίτσε εναντίον Βάγκνερ (Δεκέμβριος 1888).

Λέγεται ότι ο Αδόλφος Χίτλερ βασίστηκε στα νιτσεϊκά έργα για να οικοδομήσει τη θεωρία του εθνικοσοσιαλισμού ή ναζισμού. Το πρότυπο της Αρείας φυλής βασίστηκε πάνω στον Υπεράνθρωπο (Τάδε έφη Ζαρατούστρα), το σημαντικότερο ίσως έργο του Νίτσε. Ο Νίτσε όμως, υπήρξε δριμύτατος επικριτής τόσο των εθνικιστικών, όσο και κάθε αντισημιτικών τάσεων. Ο Ζαρατούστρα είναι η υπέρβαση του ανθρώπου προς το ανθρωπινότερο και όχι προς το απανθρωπότερο. Εξάλλου και ο ίδιος ο Νίτσε προέβλεψε ότι τα έργα του θα παρερμηνευθούν και ότι δύσκολα θα υπάρξει κάποιος που θα τα κατανοήσει σε βάθος. Ο ίδιος θα πει: “Όσοι δεν καταλαβαίνουν κάτι ή το επαινούν ή το κατηγορούν».

Όταν πέθανε μόνος και τρελός, είχε την πεποίθηση ότι δεν πρόφτασε να ολοκληρώσει το φιλοσοφικό του έργο. 

Δεν πρόφτασε να χτίσει εκείνη τη γέφυρα που πάντα επιθυμούσε, από τον άνθρωπο στον Υπεράνθρωπο.

Το χαρακτηριστικό μουστάκι του, έδωσε αφορμή για πολλών ειδών σκίτσα.

“Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό.” Friedrich Nietzsche

Μια σπάνια φωτογραφία από τον καιρό που ήταν πια στα τελευταία του

————————————

“Δεν μπορώ να πιστέψω σε ένα Θεό που θέλει να τον υμνούν όλη την ώρα.”  Friedrich Nietzsche

Τρεις από τις πρόσφατες εκδόσεις των έργων του

Διαβάστε κι’ άλλα άρθρα για συγγραφείς και διανοούμενους.

Ερρίκος Ίψεν: Ψυχογράφησε τις γυναίκες https://bit.ly/2JdO7W5

Maya Angelou: Γκαρσόνα, πόρνη, συγγραφέας https://bit.ly/38rUw9d

Harold Pinter: “Οι Αμερικάνοι είναι μαζικοί δολοφόνοι” https://bit.ly/31Up3Ku

Knut Hamsun: Έγινε φιλο-Nazi, έκαψαν τα βιβλία του… https://bit.ly/3dkfw4y

Ernest Hemingway: The Legend https://bit.ly/3bszCYX

Jack Kerouac: Ποδοσφαιριστής, λαντζέρης και μεγάλος συγγραφέας https://bit.ly/2SJ4BYP

J.D Salinger: Έχει γράψει ένα από τα μεγαλύτερα βιβλία όλων των εποχών https://bit.ly/2HpAuk2

Edgar Allan Poe: Τρόμος, φαντασία και ρομαντισμός https://bit.ly/3bBfRiD

William Burroughs: Γάτες, σύριγγες, αλκοόλ και τσιγάρα…https://bit.ly/3yb3ip1

Arthur Rimbaud: Ο “καταραμένος” ποιητής που έγινε είδωλο! https://bit.ly/3nR9EVm

Sylvia Plath: Διπολική με τάσεις αυτοκτονίας https://bit.ly/3hlRGYz

Virginia Woolf: Ερωτικά κακοποιημένη από τα αδέλφια της https://bit.ly/2OW8d8S

Emily Dickinson: Αναγνώριση μετά θάνατον https://bit.ly/3eE8LLN

Patricia Highsmith: Μια λεσβία μισογύνης https://bit.ly/37nW2Yz

Simone de Beauvoir: Η «νυμφομανής λεσβία» https://bit.ly/2SMgfC2