Νίκος Κούνδουρος: Με φυλακές και εξορία…

Πλήρης ημερών και με μια γεμάτη δημιουργία ζωή, έφυγε από κοντά μας ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο βέρος Κρητικός, ο αριστερός με φυλακές και εξορία και ο ζωγράφος. Έφυγε στα 90 του, ενώ τον τελευταία καιρό νοσηλευόταν στο νοσοκομείο με αναπνευστικά προβλήματα.

Την τελευταία φορά που τον είδα και μιλήσαμε ήταν το 2010, λίγο μετά αφού είχαν εισβάλει σπίτι του 3 μασκοφόροι με σκοπό να τον ληστέψουν. Τον τραυμάτισαν μάλιστα και όταν συναντηθήκαμε κυκλοφορούσε με μπαστούνι. Η συνάντηση μας έγινε στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Φλέσσα, που είχα εκδώσει νωρίτερα εκείνη την χρονιά. Ήρθε, μίλησε, τον φωτογράφησα και τα είπαμε.

Ο Νίκος Κούνδουρος (15 Δεκεμβρίου 1926 -22 Φεβρουαρίου 2017), ήταν ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες σκηνοθέτες. Καθιερώθηκε με την πρώτη του κιόλας ταινία (Μαγική πολη 1955), αλλά το 1956, σκηνοθετώντας το νεορεαλιστικό αριστούργημα Ο Δράκος, με τον Ντίνο Ηλιόπουλο στον κεντρικό ρόλο, έγινε γνωστός και στην Ευρώπη. Σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, η ταινία γυρίστηκε στην Ελλάδα και πρωτοεμφανίστηκε στο κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας. Όταν προβλήθηκε στις ελληνικές αίθουσες το 1956 είχε αρνητική αντιμετώπιση από τον τύπο με αποτέλεσμα να αποτύχει. Είναι χαρακτηριστικό πως κάποιες εφημερίδες της εποχής, κατηγόρησαν την ταινία ως ανθελληνική ζητώντας την επέμβαση του εισαγγελέα. Ο Δράκος αναγνωρίζεται σήμερα ως μία από τις σημαντικές ταινίες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου που συνδυάζει στοιχεία από τον Ιταλικό νεορεαλισμό, τον Γερμανικό εξπρεσιονισμό αλλά και το film noir. Ανάμεσα στα προτερήματα της ταινίας είναι και η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Ο Νίκος Κούνδουρος γεννήθηκε στην Αθήνα, αλλά οι γονείς του δεν ήθελαν να πολιτογραφηθεί Αθηναίος, κι’ έτσι τον μετέφεραν στην Κρήτη, τυλιγμένο σε μία πάνα, ώστε να γραφτεί στα δημοτολόγια του Αγίου Νικόλαου της Κρήτης. Ήταν γιος του δικηγόρου και πολιτικού Ιωσήφ Κούνδουρου και αρχικά οι σπουδές του ήταν στην ζωγραφική και γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, από την οποία και αποφοίτησε το 1948. Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε ενταχθεί στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και μετά τον πόλεμο εξορίστηκε στην Μακρόνησο, λόγω των αριστερών φρονημάτων του.

Στα 28 του χρόνια αποφάσισε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως σκηνοθέτης το 1955 με την Μαγική Πόλη. Ακολούθησε ο Δράκος (1956), Οι παράνομοι (1958), Το ποτάμι (1959), Μικρές Αφροδίτες (1963), Το πρόσωπο της Μέδουσας (1967), Τα τραγούδια της φωτιάς (1974), 1922 (1978) κ.ά. Έχει επίσης αντιπροσωπεύσει τον ελληνικό κινηματογράφο πολλές φορές στο εξωτερικό όπως στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 1953 και 1956, στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 1958, 1963 και 1967. Έχει επίσης τιμηθεί με το Πρώτο Βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Βερολίνου το 1963 για την ταινία «Μικρές Αφροδίτες». Ειδικότερα, η ταινία του 1922 απέσπασε εννέα βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1978 (α’ καλύτερης ταινίας μεγάλου μήκους, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, α’ γυναικείου ρόλου, β’ ανδρικού ρόλου, σκηνογραφίας, τιμητική διάκριση ερμηνείας, τιμητική διάκριση για το μακιγιάζ και ΕΚΚ σεναρίου) ενώ το 1982 η ίδια ταινία απέσπασε τα βραβεία καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Cape Town στην Νότια Αφρική. Για την ταινία «Μικρές Αφροδίτες» τιμήθηκε και με το Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου του 1982.

Η ταινία του «Ο Δράκος» χαρακτηρίστηκε ως η καλύτερη ελληνική ταινία στη δεκαετία του 1950.

Τόσο η ελληνική όσο και η γαλλική και αγγλική τηλεόραση έχουν προβάλει κατ’ επανάληψη ταινίες του Κούνδουρου. Σημειώνεται επίσης πως αντίγραφα (κόπιες) πολλών ταινιών του βρίσκονται στο Ευρωπαϊκό Μουσείο Κινηματογράφου, στη Γαλλική Ταινιοθήκη καθώς και στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης.

Στα νιάτα του είχε κάψει πολλές γυναικείες καρδιές των Αθηνών, αλλά και ώριμος ήταν ένας πολύ γοητευτικός άντρας. 

Οι ταινίες του: Μαγική πόλις (1955), Ο Δράκος (1956), Οι παράνομοι (1958), Το ποτάμι (1960), Μικρές Αφροδίτες (1963), Vortex ή Το πρόσωπο της Μέδουσας (1967), Τραγούδια της φωτιάς (1975), 1922 (1978), Μπορντέλο (1984), Byron: Μπαλάντα για ένα δαίμονα (1992), Οι φωτογράφοι (1998) και το Πλοίο (2011)

Τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ: Ιφιγένεια εν Ταύροις (1991), Αντιγόνη (1994), Ελληνιστί Κύπρος

Τα Βιβλία του: Γράμματα από την Κριμαία (Άγρα 2016), Μνήμη απειθάρχητη (Άγρα 2016), Η απολογία του Θεόφιλου Τσάφου (Αιγόκερως, 2011), Ονειρεύτηκα πως πέθανα, (Ίκαρος 2010), Ο Νίκος Κούνδουρος θυμάται… (Bond-us music -κείμενα, αφήγηση 2009), Ονειρεύτηκα πως πέθανα, (Ίκαρος 2009), Stop carré (Εκδόσεις Καστανιώτη, 1998) και Περιπλάνηση (Εξάντας 1993)

Η επιλογή του Ντίνου Ηλιόπουλου για τον Δράκο, ήταν αναπάντεχη και ευφυής.

Ο Νίκος Κούνδουρος, το 1958 στον Στρυμόνα, στα γυρίσματα της ταινίας «Το ποτάμι», μαζί με μία από τις ηθοποιούς, την Πατρίτσια Μπίνι

Το «Σημάδι της Αφροδίτης» («Μικρές Αφροδίτες») απέσπασε το 1963 το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βερολίνου.

Η Μπέτυ Βαλάση, συγκλονιστική στο 1922

Με τον αγαπημένο του Θανάση Βέγγο – που το 1955 είχε παίξει στην πρώτη του ταινία “Μαγική πόλη”.

Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο περισσότερο επέστρεφε στην ζωγραφική

Με την Ρένα Δούρου, όταν τον φωτογράφησα το 2010 στην παρουσίαση που είχα οργανώσει για το βιβλίο του Γιάννη Φλέσσα.

Κι΄ άλλα πορτραίτα μεγάλων σκηνοθετών

Χριστιανός, Μαρξιστής και Ομοφυλόφιλος: https://bit.ly/2lFBZCq

Αριστοκράτης, Αριστερός και Ομοφυλόφιλος: https://bit.ly/2jf6A9d

Μεγαλομανής, πεισματάρης και σαδιστής: https://bit.ly/2x59TlH

Ήταν διάνοια ή τρελός; https://bit.ly/2Ld5UOG

Είναι ο Christopher Nolan, ο Νο 1 σκηνοθέτης της εποχής μας; https://bit.ly/2Bhzj0k

Μέσα στους κορυφαίους σκηνοθέτες όλων των εποχών: https://bit.ly/2VDilnU

Ο σκηνοθέτης των γυναικών: https://bit.ly/2u0LKNi

Ο Έλληνας μετανάστης που έγινε μεγάλος σκηνοθέτης: https://bit.ly/2f1zW9d

Ο “πατέρας” του Σπαγγέτι Γουέστερν: https://bit.ly/2IRrqb6

Πέθανε ο σκηνοθέτης της «Σιωπής των Αμνών»: https://bit.ly/2tQOlsA

Παντρεύτηκε Ελληνίδα: https://bit.ly/2TeNxgg