Ανικανοποιήτη και με φυματίωση…

Ανήκει στη γενιά του 1920. Ο έρωτας και ο θάνατος είναι οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η ποίησή της. Είναι μεστή από πηγαίο λυρισμό που ξεσπά σε βαθιά θλίψη και κάποτε σε σπαραγμό, με εμφανείς επιδράσεις από τα μανιάτικα μοιρολόγια.

Η Μαρία Πολυδούρη ήταν ποιήτρια της νεορομαντικής σχολής, που μπορεί σήμερα το έργο της να μην σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά αν το κοιτάξει κανείς σύμφωνα με την εποχή της, θα καταλάβει πάρα πολλά.

Λειτουργούσε πολύ με το συναίσθημα, αλλά συγχρόνως οι απόψεις της -για εκείνη την εποχή – ήταν πρωτοποριακές. Αρκετοί είναι αυτοί που λένε ότι οι συναισθηματικές και συγκινησιακές εξάρσεις της, καλύπτουν συχνά κάποιες τεχνικές αδυναμίες και στιχουργικές ευκολίες του έργου της. Αλλά όπως όλοι γνωρίζουμε, άλλο η τεχνική κι’ άλλο η ψυχή…

Η Μαρία Πολυδούρη γεννήθηκε και πέθανε μέσα στην Άνοιξη (Καλαμάτα 1^η Απριλίου 1902- Αθήνα 29 Απριλίου 1930). Ήταν κόρη του φιλολόγου Ευγένιου Πολυδούρη και της Κυριακής Μαρκάτου, μιας γυναίκας με πρώιμες φεμινιστικές αντιλήψεις. Ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές της σπουδές στην Καλαμάτα, ενώ είχε φοιτήσει σε σχολεία του Γυθείου και των Φιλιατρών, αλλά και στο Αρσάκειο της Αθήνας για δύο χρόνια.

Στα γράμματα εμφανίστηκε σε ηλικία 14 ετών με το πεζοτράγουδο Ο πόνος της μάνας, το οποίο αναφέρεται στο θάνατο ενός ναυτικού που ξέβρασαν τα κύματα στις ακτές των Φιλιατρών και είναι επηρεασμένο από τα μοιρολόγια που άκουγε στη Μάνη. Στα δεκαέξι της διορίστηκε στη Νομαρχία Μεσσηνίας και παράλληλα εξέφρασε ζωηρό ενδιαφέρον για το γυναικείο κίνημα.

Το 1920, σε διάστημα σαράντα ημερών, έχασε και τους δύο γονείς της και την επόμενη χρονιά μετατέθηκε στη Νομαρχία Αθηνών και παράλληλα γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην υπηρεσία της στην Νομαρχία, εργαζόταν και ο Κώστας Καρυωτάκης που γνωρίστηκαν και μεταξύ τους αναπτύχθηκε ένας σφοδρός έρωτας. Μπορεί να κράτησε λίγο, αλλά επηρέασε καθοριστικά τη ζωή και το έργο της.

Η Πολυδούρη και ο Καρυωτάκης συναντήθηκαν για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1922. 

Η Μαρία ήταν τότε 20 ετών, ενώ ο Καρυωτάκης 26. Εκείνη είχε δημοσιεύσει κάποια πρωτόλεια ποιήματα, ενώ εκείνος είχε εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές — τον Πόνο των ανθρώπων και των πραμάτων (1919) και τα Νηπενθή (1921) — και είχε ήδη κερδίσει την εκτίμηση κάποιων κριτικών και ομότεχνών του. Και τότε ήρθε η μοίρα να παίξει το δικό της άσχημο παιχνίδι. Το καλοκαίρι του 1922 ο Καρυωτάκης ανακάλυψε ότι έπασχε από σύφιλη, αρρώστια που τότε ήταν ανίατη και αποτελούσε κοινωνικό στίγμα. Ενημέρωσε αμέσως την αγαπημένη του και της ζήτησε να χωρίσουν. Εκείνη του πρότεινε να παντρευτούν χωρίς να κάνουν παιδιά, όμως εκείνος ήταν πολύ περήφανος για να δεχτεί τη θυσία της. Η Μαρία αμφέβαλε για την ειλικρίνειά του και θεώρησε ότι η ασθένειά του ήταν πρόσχημα του εραστή της για να την εγκαταλείψει.

Έπεσε σε κατάθλιψη, μέχρι που το 1924 μπήκε στη ζωή της ο δικηγόρος Αριστοτέλης Γεωργίου, που μόλις είχε επιστρέψει από το Παρίσι. Ήταν νέος, ωραίος και πλούσιος και τον αρραβωνιάστηκε στις αρχές του 1925. Όμως αγαπούσε πάντα τον Καρυωτάκη. Παρά την αφοσίωση του αρραβωνιαστικού της, η Πολυδούρη δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί σοβαρά σε καμία δραστηριότητα. Έχασε τη δουλειά της στο δημόσιο μετά από αλλεπάλληλες απουσίες και εγκατέλειψε τη Νομική. Φοίτησε στη Δραματική Σχολή Κουναλλάκη και μάλιστα πρόλαβε να εμφανιστεί ως ηθοποιός σε μία παράσταση, Το κουρελάκι, όπου είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Το καλοκαίρι του 1926 διέλυσε τον αρραβώνα της και έφυγε για το Παρίσι, όπου σπούδασε ραπτική αλλά δεν πρόλαβε να εργαστεί γιατί προσβλήθηκε από φυματίωση. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1928 και συνέχισε τη νοσηλεία της στο Νοσοκομείο Σωτηρία, όπου έμαθε για την αυτοκτονία του Καρυωτάκη. Τον ίδιο χρόνο κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή Οι τρίλλιες που σβήνουν και το 1929 τη δεύτερη, Ηχώ στο χάος. Η Πολυδούρη άφησε δύο πεζά έργα, το Ημερολόγιό της και μία ατιτλοφόρητη νουβέλα με την οποία σαρκάζει ανελέητα το συντηρητισμό και την υποκρισία της εποχής της.

Η φυματίωση όμως τελικά την κατέλαβε και τα ξημερώματα της 29ης Απριλίου 1930 άφησε την τελευταία της πνοή, με ενέσεις μορφίνης που της “πέρασε” κρυφά ένας φίλος της στην Κλινική Χριστομάνου. Ήταν 28 ετών.

Τα γραφτά της χαρακτηρίζονται από την μεταγραφή των γεγονότων του εσωτερικού της κόσμου στην ποιητική γλώσσα με όλες τις γενικεύσεις και τις υπερβολές που της υπαγόρευε η ρομαντική της φύση.

Αριστερά, πορτρέτο της Μαρίας Πολυδούρη από την Καλλιόπη Ασαργιωτάκη

————————————

Άρθρα και για άλλους Έλληνες συγγραφείς

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Ο άγιος των Ελληνικών γραμμάτων https://bit.ly/38vMhsQ

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης: Γεννήθηκε και πέθανε 29 Απριλίου https://bit.ly/39y8R43

Οδυσσέας Ελύτης: Στο Χάρβαρντ: https://bit.ly/2uLs97h

Γιώργος Σεφέρης: Το τελευταίο Αντίο στον ποιητή https://bit.ly/39zLpDM

Νίκος Γκάτσος: Στο Χάρβαρντ: https://bit.ly/2OUK0zw

Γιάννης Ρίτσος: Γιατί το ΚΚΕ έκρυβε την ομοφυλοφιλία του; https://bit.ly/3bGd6wC

Μανώλης και Λούλα Αναγνωστάκη: https://bit.ly/2Hpusjj

Ιωάννης Συκουτρής: Αυτοκτόνησε γιατί ήταν gay; https://bit.ly/2wismiX

Μάνος Ελευθερίου: Έφυγε στα 80 του https://bit.ly/39zHLtv

Μένης Κουμανταρέας: Τον δολοφόνησαν https://bit.ly/2rFBw3E

Γιώργος Ιωάννου: Εικόνα πολύτιμη https://bit.ly/2BscERO

Θοδωρής Καλλιφατίδης: Ο μεγάλος Έλληνας της Σουηδίας

————————————————-