Η κοσμοπολίτικη Σμύρνη στις αρχές του 20ου αιώνα έσφυζε από ζωή. Οι Έλληνες μεγαλουργούσαν στο εμπόριο, στην κοινωνική ζωή αλλά και τις τέχνες. Ήταν τόσο μοναδικό αυτό το λιμάνι, που ακόμη και σήμερα συνδέεται με τη χαρά της ζωής για τα καλά χρόνια και τους θρήνους για την καταστροφή που ήρθε ξαφνικά το 1922.
Οι διώξεις, οι λεηλασίες, οι βιασμοί και οι δολοφονίες ξεκίνησαν στις 29 Αυγούστου 1922. Η κορύφωση ήρθε 15 μέρες μετά, όταν στις 13 & 14 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά, θέλοντας να αφανίσουν οτιδήποτε Ελληνικό και ξένο από την πόλη. Ήθελαν την πόλη να περιέλθει στην κυριαρχία τους σφάζοντας και διώχνοντας τους Έλληνες, τους Αρμένιους, τους Πόντιους και όλους τους άλλους.
Πριν 5 χρόνια, είχα δει ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού που είχε φτιάξει μαζί με τον ιστορικό Αλέξανδρο Κιτροέφ όπου είχα συγκλονιστεί. Δεν θέλω λοιπόν να γράψω και εγώ για πολλοστή φορά για την καταστροφή της Σμύρνης, αλλά θα ήθελα να σταθώ στην υπέροχη δουλειά αυτής της γυναίκας. Αυτή η καλοδουλεμένη ταινία/ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού, που την δούλευε επί 4 χρόνια, έφερνε πίσω εικόνες ξεχασμένες αλλά και μια νέα οπτική που συμπεριλαμβάνει όλες τις κοινότητες στη ζωή της Σμύρνης, καθώς και τα δραματικά γεγονότα του 1922.
Το ντοκιμαντέρ είναι μεγάλης σημασίας όχι μόνο γιατί το ελληνικό κοινό θα αντιληφθεί και θα δει άγνωστες εικόνες από τη Σμύρνη αλλά και γιατί συγχρόνως οι δύο συνεργάτες, φέρνουν μια νέα ματιά στον τρόπο με τον οποίο διηγούνται την ιστορία. Μια ματιά που κρατά αποστάσεις τόσο από μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση όσο και από νεότερες απόπειρες που αποσιωπούν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής, παραμορφώνοντας την αλήθεια. Ενενήντα πέντε χρόνια μετά την καταστροφή, οι δυο συνεργάτες θέλουν να τιμήσουν τον κόσμο που χάθηκε το 1922 αλλά και συγχρόνως την επιστήμη της ιστορίας.
Στο ντοκιμαντέρ, ιστορικοί από την Αμερική και την Ευρώπη μιλούν για την μεγάλη Ιστορία ενώ Σμυρνιοί, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες. Μάλιστα, τρεις από αυτούς, αφηγούνται σε σχέση με τα γεγονότα, από την Ελληνική, την Αρμενική και την Τουρκική πλευρά, από τα χρόνια του κοσμοπολιτισμού ως τα χρόνια της καταστροφής.
Τη μουσική της ταινίας υπογράφει ο Νίκος Πλατύραχος, ενώ το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες της Σμύρνης από ιδιωτικές συλλογές, όπως αυτή του Pierre De Gigord, και από τα αρχεία της Library of Congress, του Πανεπιστημίου του Princeton και του Harvard, του Near East Relief, του Imperial War Museum, της Pathe, του Albert Kahn Fondation και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η Μαρία Ηλιού σπούδασε σκηνοθεσία στην Ιταλία. Το 1988 πραγματοποιεί τη πρώτη μικρού μήκους ταινία της με τίτλο «Η συνάντηση», ενώ ακολουθούν οι ταινίες: «Παράθυρο στη θάλασσα» (1991), «Τρεις εποχές» (1996) και «Αλεξάνδρεια» (2001). Το 2007, σε συνεργασία με τον ιστορικό Αλέξανδρο Κιτροέφ, πραγματοποιεί το ντοκιμαντέρ «Το Ταξίδι: Το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική», το οποίο επιλέχτηκε από το American Film Institute ανάμεσα στις 20 καλύτερες Ευρωπαϊκές ταινίες της χρονιάς.
Ο πατέρας μου ο Μπάτης
ήρθε απ’ τη Σμύρνη το `22
κι έζησε πενήντα χρόνια
σαν πρόσφυγας σ’ ένα κατώι μυστικό
Σ’ αυτόν τον τόπο όσοι αγαπούνε
τρώνε βρώμικο ψωμί
(του λόγου σου οι πιστοί)
κι οι πόθοι τούς ακολουθούνε
υπόγεια διαδρομή
“Ζεϊμπέκικο” – Διονύσης Σαββόπουλος / Σωτηρία Μπέλλου
Η Σμύρνη μάνα καίγεται, καίγεται και το βιος μας
ο πόνος μας δε λέγεται δε γράφεται ο καημός μας
Ρωμιοσύνη, ρωμιοσύνη δε θα ησυχάσεις πια
ένα χρόνο ζεις ειρήνη και τριάντα στη φωτιά
Γιώργος Νταλάρας (Στίχοι: Πυθαγόρας, Μουσική: Απόστολος Καλδάρας)
Η κεντρική λεωφόρος Κεμάλ Ατατούρκ της Σμύρνης σε φωτογραφία του 1931 από τον Χάρη Ιωνικό, αμέσως μετά την εκδίωξη των Ελλήνων. Αφοί ισοπέδωσαν τα ερείπια, άνοιξαν τον δρόμο.
Σμύρνη. Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης (Trailer)
——————————–
Διαβάστε επίσης το αφιέρωμα με τίτλο: Η Ελληνική κοσμοπολίτικη Σμύρνη εδώ… https://bit.ly/2wo2Pm9
——————————————–
Υπέροχος όπως πάντα