«Δε θέλω παρά να εκφράσω την αγάπη και τον ενθουσιασμό μου προς τη ζωή. Κάθε στιγμή που μου ανήκει, δεν θα ήθελα να είναι παρά ένας χαιρετισμός προς αυτήν. Να εκφράσω την αγάπη μου προς τον άνθρωπο και τη δικιά του ζωή, με τις χαρές, τα βάσανα και το μόχθο της. Προσπαθώ να εκφραστώ με τον πιο σαφή τρόπο. Αυτό το κάνω γιατί έτσι νιώθω», έλεγε η ίδια.
«Η Βάσω, γεννημένη και ζυμωμένη ως το κόκκαλο με το λαό, νανουρισμένη από τους μυθικούς και τους ανθρώπινους καημούς της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού, είχε φορτίσει την οπτική και συγκινησιακή της πείρα με μνήμες, όπου ο απλός, ο καθαρός και ευθύγραμμος στην αγωνία του για το “άγιον ήμαρ” λαός κυριαρχούσε. Και τούτος ο λαός του μόχθου, της μικρής μα άγιας θλίψης, της πείνας, της αρρώστιας, της ασφυξίας της χαμοζωής, μα και της ασύνορης λεβεντιάς του την κάλεσε κοντά του να τον τραγουδήσει με επικούς, ελεγειακούς και λυρικούς ρυθμούς», Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα (Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης).
Η Βάσω Κατράκη γεννήθηκε στο Αιτωλικό του Μεσολογγίου, στις 5 Ιουλίου 1914. Το Αιτωλικό είναι ένα μικρό νησάκι, που συνδέεται με τη στεριά με δυο μακριά πέτρινα γεφύρια με πολλές μικρές τοξωτές καμάρες. Ο πατέρας της Γιώργης Λεονάρδος ήταν κτηματίας και ψάλτης. Η μητέρα της ύφαινε ολοκέντητα λεπτά μεταξωτά και μπαμπακερά και πολύχρωμα μάλλινα κιλίμια. Είχε πάρει κι ένα χρυσό βραβείο σε μια Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι. Είχε 3 ακόμα αδέλφια. Δύο αγόρια και ένα κορίτσι.
Από δικές της εξομολογήσεις έχουμε μάθει πως κρυφά, ονειρευόταν να γίνει ζωγράφος, αλλά της φαινόταν τόσο άπιαστα μεγάλο όνειρο που δεν μπορούσε λογικά να χωρέσει στο μυαλό της. Μέχρι που της καρφώθηκε για τα καλά η ιδέα. Μετά τον θάνατο του πατέρα της ήρθε στην Αθήνα μην ξέροντας ακριβώς τι θα κάνει. Τελικά βρέθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών, έδωσε εξετάσεις, και πέρασε. Είχε καθηγητές τον Παρθένη στη Ζωγραφική και τον Κεφαλληνό στη Χαρακτική. Πήρε Δίπλωμα το 1940 με μια τρίμηνη υποτροφία στη Ζωγραφική για τα νησιά και ένα βραβείο και δύο επαίνους στη Χαρακτική. Μετά αμέσως πόλεμος, κατοχή, πείνα, αντίσταση, και μετά πάλι εμφύλιος, πάλι σκοτωμοί άδικοι κι ακατονόμαστοι, εξορίες, φυλακές…
Το 1941 παντρεύτηκε τον Γιώργο Κατράκη με τον οποίο απέκτησε το 1958 δύο παιδιά, την Μαριάννα και τον Σπύρο.
Έκανε πολλά ταξίδια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, είδε πολλά μουσεία και πινακοθήκες και το 1955 έκανε την πρώτη της έκθεση.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, τόσο η ίδια όσο και ο σύζυγός της εντάχθηκαν στο ΕΑΜ. Μάλιστα, το 1945, ξυλογραφίες της συμπεριλήφθηκαν στο λεύκωμα «Θυσιαστήριο της λευτεριάς».
Το 1955 πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση ενώ το 1958 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο χαρακτικής στη Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας και ακολούθησαν και άλλα μεγάλα διεθνή βραβεία. Η φήμη της ξεπέρασε τα Ελληνικά σύνορα.
1958 Πρώτο βραβείο χαρακτικής – Μεσογειακή Μπιενάλε (Αλεξάνδρεια)
1958 Πρέμιουμ – Διεθνής Μπιενάλε χαρακτικής (Λουγκάνο)
1965 Επίτιμο μέλος στην L’ Academia Florentina delle Arti del Disegno (Φλωρεντία)
1966 Διεθνές βραβείο Λιθογραφίας “Ταμαρίντ” Μπιενάλε (Βενετία)
1976 Πρώτο βραβείο “Intergrafik”- Διεθνής έκθεση χαρακτικής (Ανατολικό Βερολίνο)
Με την επιβολή της Δικτατορίας, συνελήφθη και εξορίστηκε στη Γυάρο, όμως την επόμενη χρονιά, απελευθερώθηκε μετά από διεθνείς πιέσεις.
Η Βάσω Κατράκη ως χαράκτρια δημιούργησε πολλά έργα χρησιμοποιώντας ως υλικό τον ψαμμίτη, ένα υλικό που λίγοι χαράκτες έχουν δουλέψει, γεγονός που της προσέδωσε διεθνή φήμη. Η χαρακτική της συνδυάζει την προσήλωσή της στην πραγματικότητα και την έμφαση στα εξπρεσσιονιστικά στοιχεία.
Μουσείο «Βάσω Κατράκη» στο Αιτωλικό
Άποψη του Μουσείου Χαρακτικής Τέχνης “Βάσω Κατράκη” σε ένα νησάκι στην λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού. Ντροπή για την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και για το Υπουργείο Πολιτισμού που το έχουν παρατήσει στην τύχη του….
Τα παιδιά της, η Μαρίνα και ο Σπύρος, θέλησαν να παραχωρήσουν το σύνολο σχεδόν του έργου της μητέρας τους για να γίνει ένα Μουσείο με το όνομα της. Κι΄ άρχισε ο Γολγοθάς της γραφειοκρατίας. Από τον Δήμου Αιτωλικού για να παραχωρήσει την έκταση για να κατασκευαστεί το μουσείο, και μετά στο Υπουργείο ΥΠΕΧΩΔΕ για να κατασκευάσει το κτήριο. Χρειάστηκαν σχεδόν οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί η κατασκευή του κτηρίου και σχεδόν άλλα τόσα για να φτάσουμε το 2006 στα εγκαίνια και τη λειτουργία του. Στις 25 Ιουνίου 2006 λοιπόν, εγκαινιάστηκε στο Νησάκι του Αιτωλικού το “Κέντρο Χαρακτικών Τεχνών – Μουσείο Βάσως Κατράκη”. Έκτοτε αφέθηκε στην τύχη του…
Αν ρωτήσεις τον κόσμο στο Αιτωλικό για το Μουσείο θα ακούσεις πολύ άσχημα πράγματα: “Οι γενικότεροι στόχοι του μουσείου όχι μόνο δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ αλλά, αυτήν τη στιγμή, ένα μεγάλο μέρος του έργου της σπουδαίας χαράκτριας έχει υποστεί σοβαρότατες φθορές από τη σκόνη, τα έντομα και την υγρασία, ενώ καμία μέριμνα δεν υπάρχει για τη συντήρηση, την αποκατάσταση και την εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών φύλαξης και έκθεσής τους”.
Είναι Ντροπή μας. Ντροπή για την Ελλάδα, το υπουργείο Πολιτισμού και όλων των αρμοδίων.
Εκτός απο τα γνωστά χαρακτικά της, έχει και ένα πλούσιο έργο με τις χαρακτηριστικές λιγνές μορφές (αριστερά) που παραπέμπουν στα κυκλαδικά ειδώλια, το οποίο της χάρισε σημαντικές διεθνείς διακρίσεις.
«Το περιστέρι της ειρήνης», ξυλογραφία της Βάσως Κατράκη (1949)
Η Βάσω Κατράκη σε ώρα δουλειάς με τα παιδιά της Μαριάννα και Σπύρο.
Έλληνες εικαστικοί καλλιτέχνες
Χρήστος Καπράλος: Λίγα λόγια για το έργο και το Μουσείο του https://bit.ly/3b4EOkW
Περικλής Βυζάντιος: Γράφοντας την βιογραφία του, πέθανε https://bit.ly/3bZ8AsX
Ντίκος Βυζάντιος: Έλληνας της διασποράς https://bit.ly/39NFECW
Σπύρος Βασιλείου: Ο μπάρμπα Σπύρος https://bit.ly/2UlA580
Γιάννης Μόραλης: Ο γίγαντας της Ελληνικής ζωγραφικής https://bit.ly/2CNNPTQ
Νίκος Εγγονόπουλος: Ο μεγάλος υπερρεαλιστής ποιητής και ζωγράφος https://bit.ly/2pY7KWH
Γιάννης Τσαρούχης: Λάτρευε την Ελλάδα, την Κάλλας και την Μπέλλου https://bit.ly/2EZl4j2
Γιώργος Μπουζιάνης: Ο Έλληνας θεμελιωτής της μοντέρνας τέχνης https://bit.ly/2nhZfY9
Σωτήρης Σόρογκας: Ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης https://bit.ly/2L03Klj
Δημήτρης Μυταράς: Απεβίωσε τυφλός και πικραμένος https://bit.ly/2JPQ9IV
Γιώργος Σικελιώτης: Ένας πολύ εργατικός ζωγράφος https://bit.ly/2oujQWU
Μιχάλης Μακρουλάκης: Ζωγράφισε την αυτοκράτειρα https://bit.ly/2IMyJRf
Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης: Έζησε και έδρασε με απόλυτη αυτονομία https://bit.ly/2Tx0kdg
Παναγιώτης Τέτσης: Ήρθε το τέλος https://bit.ly/2L4YMQn
Γιάννης Μιγάδης: Το χρώμα της μνήμης https://bit.ly/2RZILSw
Ουμβέρτος Σ. Αργυρός: Ο μεγάλος Έλληνας Ιμπρεσιονιστής https://bit.ly/2tPwen8
——————————————————-
Αυτό το “γιατί” μας τρώει όλους μας, και περισσότερο αυτούς που γνώρισαν από κοντά τη θεία μου, έναν υπέροχο άνθρωπο που την εκτίμησαν οι πάντες ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων.