Τον πέρασαν από την ιερά εξέταση

Ναι, ο μεγαλύτερος Ισπανός καλλιτέχνης, ο τελευταίος από τους μεγάλους masters και ο πρώτος μοντέρνος ζωγράφος, είχε κι’ αυτός τους δαίμονες του, αλλά και τους φανατικούς εχθρούς που τον έσυραν στα σκαλιά της ιεράς εξέτασης. Οι θρησκόληπτοι και οι ιερείς που τους καθοδηγούν, ποτέ δεν ήθελαν το “καινούργιο”.

Γράφει η Μαίρη Σβαρνιά Editor Νίκος Μουρατίδης

Ο Francisco José de Goya y Lucientes (1746–1828), ή απλώς Francisco de Goya, θεωρείται ο μεγαλύτερος Ισπανός καλλιτέχνης του 18^ου και του 19^ου αιώνα και επίσης ταυτόχρονα, σαν ο τελευταίος από τους μεγάλους masters και σαν ο πρώτος μοντέρνος ζωγράφος.

Γεννημένος στο Fuendetodos, μετακομίζει λίγο αργότερα με τους γονείς του στην Saragossa. Σε ηλικία 14 ετών μαθητεύει στο εργαστήριο του ζωγράφου José Luzán Martínez, ενώ το 1763 πηγαίνει στην Μαδρίτη προκειμένου να εργαστεί στο νεοσύστατο στούντιο των αδελφών Francisco και Ramón Bayeu y Subías, όπου και αργότερα παντρεύεται την αδελφή τους. Η διαρκής καλλιτεχνική αναζήτηση τον οδηγεί στην Ρώμη το 1770, προκειμένου να πάρει μέρος σε ζωγραφικούς διαγωνισμούς, ενώ τέσσερα χρόνια μετά, γίνεται επίσημος ζωγράφος της Ισπανικής Αυλής και κατ’ επέκταση, των Ισπανών ευγενών.

Στην πολύχρονη καριέρα του ο Goya εργάζεται ασταμάτητα, διοχετεύοντας το ταλέντο του σε μία ευρεία θεματολογία, που ξεκινά από θρησκευτικά θέματα και ανάλαφρα, ευχάριστα έργα, επεκτείνεται προς την προσωπογραφία και τις παραγγελίες της αυλής και καταλήγει προς το τέλος της ζωής του, τα έργα του να γίνονται ολοένα και σκοτεινότερα. Ο Goya χάνει την ακοή του το 1792 λόγω κάποιας άγνωστης ασθένειας και όσο περνούν τα χρόνια, τόσο η φυσική, όσο και η διανοητική του κατάσταση, χειροτερεύουν.

Έχει όμως ήδη προλάβει να δημιουργήσει απ’ την μία βίαια και μακάβρια χαρακτικά που αναφέρονται στον πόλεμο και απ’ την άλλη τις περίφημες Majas του.

Το 1819 μετακομίζει στα περίχωρα της Μαδρίτης σε ένα σπίτι που οι γείτονες αποκαλούν ως “Η έπαυλη του κωφού”, αφού έχει ήδη υποστεί το μαρτύριο της Ιεράς Εξέτασης απολογούμενος για τα πορτραίτα των γυμνών Majas. Τελικά αθωώνεται, αλλά το καθεστώς έχει στο μεταξύ αλλάξει και παρ’ όλο που έχει διατελέσει επί σειρά ετών ζωγράφος της αυλής, παραμένει ύποπτος για φιλελεύθερες τάσεις.

Στα 1824 μετακομίζει στο Παρίσι λόγω πολιτικών φρονημάτων και συνεχίζει να εργάζεται μανιωδώς, σε πείσμα της ακόμα πιο βεβαρυμμένης υγείας του. Το τέλος έρχεται στις 16 Απριλίου του 1828 στο Μπορντώ όπου έχει εγκατασταθεί εν τω μεταξύ. Μέσα στην τετραετία αυτήν έχει επισκεφθεί μόνο για ολιγοήμερο διάστημα την Ισπανία, προκειμένου να διευθετήσει τα της συνταξιοδότησής του. Σαν τελευταία του κατοικία, επιλέγεται το 1901 το βασιλικό παρεκκλήσι του St. Anthony of La Florida στην Μαδρίτη, που είναι φιλοτεχνημένο με έργα του.

Ο Goya είναι δύσκολο να καταταχθεί σε κάποιο συγκεκριμένο στυλ ζωγραφικής. Ακροβατεί ανάμεσα σε διάφορα είδη και σίγουρα πρόκειται για έναν καλλιτέχνη αντισυμβατικό και πολύ μπροστά από την εποχή του.

Όταν ζωγράφιζε για το παλάτι ή τους αριστοκράτες, η ζωγραφική του ήταν κάπως έτσι (φωτό επάνω), όταν όμως γυρνούσε στο ατελιέ του, άλλα ήταντα θέματα που τον ενδιέφεραν. Περίεργα, σουρεαλιστικά, “άρρωστα”, ευνουχισμένα κορμιά, αποκεφαλισμοί, τύποι του περιθωρίου…. (κάτω)

Το σχέδιο και το τελικό έργο… Κάτι τέτοια έβλεπαν οι παπάδες και τον οδήγησαν στην ιερά εξέταση.

Διαθέτει κριτική και αρκετές φορές επικριτική ματιά και φαίνεται πως τον ενδιέφερε αρκετά, όπως άλλωστε και όλους τους μεγάλους masters της ζωγραφικής, ο εσωτερικός κόσμος των ανθρώπων που απεικόνιζε. Η αφαιρετικότητα που διακρίνει αρκετά από τα έργα του, είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό του μοντερνισμού του, αλλά ταυτόχρονα πρόκειται για έναν ζωγράφο που δεν διστάζει να ζωγραφίσει χρησιμοποιώντας και τις ακαδημαϊκές φόρμες, σύμφωνα πάντα με τις παραγγελίες των βασιλικών και ευγενών πελατών του. Θα μπορούσαμε να πούμε πως το έργο του διακατέχεται από έναν γενικότερο πειραματισμό, που σίγουρα απορρίπτει την τυποποίηση, την προβλεψιμότητα και την επανάληψη.

Μαίρη Σβαρνιά (Ιστορικός Τέχνης-Μουσειολόγος)

Ο Charles IV of Spain and His Family

Δεξιά ο ίδιος ο καλλιτέχνης

Το περίφημο αριστούργημα του Francisco Goya, «The Third of May» (1808)

Όταν ζωγράφιζε πορτραίτα για την βασιλική αυλή ήταν σαν ένας κανονικός ζωγράφος της εποχής. Όταν ζωγράφιζε για τον εαυτό του, γινόταν ένας άλλος. Μεταμορφωνόταν. Κοιτάξτε εδώ το έργο «Cannibals Preparing their Victims» (Οι κανίβαλοι προετοιμάζουν τα θύματα τους). Ή επίσης δείτε κάτω δύο σχέδια του. Γαϊγούρια που καβαλούν ανθρώπους, και καρέκλες που κάθονται πάνω σε ανθρώπους… τα αντίθετα δηλαδή.

Άλλο ένα έργο σοκ, τόσο για την θεματολογία του, όσο και για την αναπαράσταση του. «Casa de locos» (Το τρελοκομείο), ένα έργο για το οποίο έχουν γραφτεί πολλά. Πολύ μπροστά για την εποχή του.

Διαβάστε για την μεγάλη έκθεση πορτραίτων του Goya στο Λονδίνο, πατώντας τον σύνδεσμο https://www.nikosonline.gr/?p=27206

Κι’ άλλα άρθρα για ζωγράφους και έργα ζωγραφικής

CARAVAGGIO: Ανένταχτος, αιρετικός και μεγαλειώδης https://bit.ly/3nUjA0f

DIEGO VELAZQUEZ: Ο ζωγράφος των ζωγράφων https://bit.ly/2QJz8Zd

MICHELANGELO: Ο καλλιτέχνης των καλλιτεχνών: https://bit.ly/2BTcV0c

REMBRANDT: Έκοψαν τον πίνακα γιατί δεν χώραγε… https://bit.ly/3mW6FJT

JOHANNES VERMEER: Αναγνωρίστηκε μετά θάνατο https://bit.ly/2W0JrZ2

GEORGES DE La TOUR: Τέχνη υπό το φως των κεριών https://bit.ly/3d0PEwB

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ: Οι σημαντικότεροι ζωγράφοι https://bit.ly/3ewU3HX

CARAVAGGIO: τα Άγια πάθη του Ιησού https://bit.ly/3eByDsf

Ο «Άγιος Πέτρος» του El Greco: https://bit.ly/3u7tHl1

Η ωραιότερη τοιχογραφία όλων των εποχών: https://bit.ly/3mRwUBp

Άγαλμα Δαβίδ: Σύμβολο δύναμης και νεανικής ομορφιάς https://bit.ly/31UGtoH

Η άνοιξη του Μποτιτσέλι: https://bit.ly/2qykVOG

——————————————————