Οι πίνακες του είναι σαν όνειρα, πολύχρωμα και με μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι οι αναμνήσεις του από τα χωριά της πατρίδας του, από την φύση, τα ζώα, τους ανθρώπους. Ο Mark Chagall θεωρείται ένας από τους μείζονες καλλιτέχνες της μοντέρνας τέχνης. Λάτρευε τον Picasso, τον Cezanne, τον Gauguin, τον Van Gogh, τον Matisse και τον George Braque. Σήμερα, άνετα τον τοποθετούμε δίπλα τους – στις πιο ψηλές θέσεις της πρωτοπορίας.
Είχα την μεγάλη τύχη σε ένα ταξίδι μου στις Βρυξέλλες να δω μια μεγάλη αναδρομική έκθεση που γινόταν στη Εθνική πινακοθήκη του Βελγίου με τίτλο “Chagall Retrospective” και την ευχαριστήθηκα όσο τίποτα. Είχε τα άπαντα. Πίνακες, σκίτσα, σχέδια, αντικείμενα, βιτρώ και κοστούμια για το θέατρο. Έχω κάνει και αναλυτικό άρθρο. Δείτε εδώ: https://bit.ly/3bVA86X
Εγώ μπροστά σ’ ένα από τα αριστουργήματα του Mark Chagall στις Βρυξέλλες.
Ο Μαρκ Ζαχάροβιτς Σαγκάλ γεννήθηκε 7 Ιουλίου 1887, στο Βιτέμπσκ, της Σοβιετικής Ένωσης (σημερινή Λευκορωσία) και πέθανε 28 Μαρτίου 1985, στο Σαιν-Πολ-ντε-Βανς, της Γαλλίας. Ήταν πρωτότοκος γιος εβραϊκής οικογένειας με εννέα παιδιά. Φοίτησε στο εβραϊκό δημοτικό σχολείο και αργότερα συνέχισε τις σπουδές του σε δημόσιο γυμνάσιο, παρά το γεγονός πως οι Εβραίοι γίνονταν πολύ δύσκολα δεκτοί. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική μαθαίνοντας βιολί, καθώς και με το σχέδιο. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και έβαλε στόχο να ολοκληρώσει αργότερα τις σπουδές του στην Αγία Πετρούπολη, αφού εξασφάλισε την ειδική άδεια που έπρεπε να κατέχει κάθε Εβραίος, την εποχή εκείνη, προκειμένου να κατοικήσει μόνιμα στην πρωτεύουσα.
Στην Αγία Πετρούπολη κατάφερε να κερδίσει υποτροφία παρουσιάζοντας τα πρώτα έργα του με θέματα εμπνευσμένα από την ζωή στην ύπαιθρο και την επαρχία. Έργα που λες και προέρχονταν από παραμύθια, με ανθρώπους να ίπτανται, να συνομιλούν με ζώα, σπίτια και μορφές να αιωρούνται και όλα μαζί να υπάρχουν και να ζουν αρμονικά.
Το 1910, με τη βοήθεια του προστάτη του, Max Winawer, ταξίδεψε στο Παρίσι όπου ήρθε σε επαφή με το έργο πρωτοπόρων καλλιτεχνών της εποχής, όπως των ιμπρεσιονιστών, του Paul Gauguin, του Vincent van Gogh ή του Henri Matisse. Εξίσου επιδραστική υπήρξε και η επίσκεψή του στο Λούβρο, η οποία όπως έγραψε στα απομνημονεύματά του, τον «σημάδεψε». Στο Παρίσι συνδέθηκε επίσης με τον Guillaume Apollinaire, έναν ποιητή και θεατρικό συγγραφέα που επειδή είχε Πολωνική και Λευκορωσική καταγωγή, αμέσως αισθάνθηκαν οικεία και έγιναν φίλοι.
Το 1911 ο Chagall έφτιαξε αυτό το έργο για τον Apollinaire, το ονόμασε “ Φόρος τιμής στον Απολιναίρ” και του το αφιέρωσε.
Σε ορισμένους από τους πίνακες του Σαγκάλ εκείνης της περιόδου, όπως στον “Αδάμ και Εύα” (1912) – φωτο επάνω – διαφαίνεται η σχέση του με το κίνημα του κυβισμού, αν και θεωρείται πως επηρεάστηκε λιγότερο από τους θεμελιωτές του, δηλαδή τον Picasso και τον Braque, και περισσότερο από το έργο του Robert Delaunay. Την Άνοιξη του 1914, μετά από πρόταση του Απολιναίρ, ο εκδότης του περιοδικού “Der Sturm” (Η Θύελλα), ανέλαβε την οργάνωση της πρώτης ατομικής έκθεσης του στο Βερολίνο.
Το καλοκαίρι του ίδιου έτους, επισκέφτηκε την ιδιαίτερη πατρίδα του, αλλά η έναρξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και το κλείσιμο των συνόρων παράτειναν την παραμονή του στη Ρωσία. Μέχρι και η Ρωσική επανάσταση τον πέτυχε εκεί, όπου ο Λένιν διόρισε ως υπεύθυνο για θέματα πολιτισμού τον Ανατόλι Λουνατσάρσκι, ο οποίος ήταν γνωστός του Σαγκάλ από την περίοδο που ζούσε στο Παρίσι. Χάρη στη γνωριμία τους, το Σεπτέμβριο του 1918, διορίστηκε επίτροπος Καλών Τεχνών στο Βιτέμπσκ. Στα πλαίσια των νέων καθηκόντων του, οργάνωσε εκθέσεις και επαναλειτούργησε τη Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης. Τον Μάϊο του 1920 παραιτήθηκε και μετακόμισε στη Μόσχα, όπου ανέλαβε τη διακόσμηση του Εβραϊκού Θεάτρου της πόλης. Χρήματα δεν υπήρχαν, βρέθηκε σ’ ένα αδιέξοδο και αποφάσισε να φύγει για το Βερολίνο.
Το Σεπτέμβριο του 1923 εγκαταστάθηκε εκ νέου στο Παρίσι και τον επόμενο χρόνο παρουσιάστηκε η πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του και ακολούθησε η πρώτη του ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Σαγκάλ στα απομνημονεύματά του, η δεκαετία 1923-1933 υπήρξε η πιο ευτυχισμένη της ζωής του. Την περίοδο αυτή υπέγραψε συμβόλαιο με τον έμπορο τέχνης Bernheim, με αποτέλεσμα να απαλλαχθεί από οικονομικές έγνοιες αλλά και να γίνει ευρύτερα γνωστός σε διεθνές επίπεδο.
Ο Μωυσής και η φλεγόμενη βάτος (Moses and the burning bush), λιθογραφία του Μαρκ Σαγκάλ.
Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η γαλλική κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνία συνθηκολόγησης με τη ναζιστική Γερμανία, ο Σαγκάλ δεν μπορούσε να παραμείνει ασφαλής στη Γαλλία. Συνελήφθη στη Μασσαλία και επρόκειτο να παραδοθεί στους Γερμανούς, αλλά τελικά σώθηκε από αμερικανική παρέμβαση και στις 7 Μαϊου 1941 επιβιβάστηκε με την οικογένειά του σε πλοίο που τους μετέφερε στην Νέα Υόρκη. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 πέθανε η σύζυγός του και δύο χρόνια αργότερα ο Σαγκάλ επέστρεψε στην Ευρώπη.
Μετά την επιστροφή του στη Γαλλία η φήμη του άρχισε να αυξάνεται σταθερά. Το 1959 έγινε επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων και στα επόμενα χρόνια διοργανώθηκαν αναδρομικές ή ατομικές εκθέσεις του σε διάφορες πόλεις, ενώ το 1973 εγκαινιάστηκε το Εθνικό Μουσείο Σαγκάλ στη γαλλική Νίκαια. (Φωτογραφίες επάνω και κάτω)
Η οροφή της όπερας του Παρισιού, ζωγραφισμένη από τον Mark Chagall.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε εκτεταμένα με τοιχογραφίες, ψηφιδωτά και υαλογραφήματα (βιτρώ).
Τα έργα του Σαγκάλ χαρακτηρίζονται έντονα από προσωπικά στοιχεία καθώς και από την «απλοϊκή» ιδιομορφία τους. Η θεματολογία του, κατά βάση ποιητική και φανταστική, είναι βασισμένη κυρίως σε προσωπικά βιώματα, άρρηκτα συνδεδεμένη επίσης με την εβραϊκή του καταγωγή.
Παρ’ όλο που στο έργο του σπανίζουν οι προσωπογραφίες, εδώ μια δική του αυτοπροσωπογραφία (1914).
Κινήθηκε συστηματικά γύρω από τον άξονα της εβραϊκής παράδοσης και του ρωσικού φολκλόρ, αν και στο ύστερο έργο του απομακρύνθηκε ελαφρά, χρησιμοποιώντας θέματα από τους μύθους του Αισώπου ή την αρχαία Ελλάδα, όπως στους πίνακες “Πτώση του Ίκαρου” (1975) ή “Ο μύθος του Ορφέα” (1977) – φωτογραφία επάνω.
Ο Chagall με την σύζυγο του στον Παρθενώνα (κάπου μεταξύ 1952-1954)
Πέθανε 28 Μαρτίου 1985, σε ηλικία 98 ετών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
PICASSO: Ήταν κάποτε παιδάκι https://bit.ly/2zHZixv
PAUL CEZANNE: Δύστροπος, μοναχικός και πρωτοπόρος https://bit.ly/2NGxstD
HENRI MATISSE: Με καρκίνο, σε αναπηρικό καροτσάκι και δούλευε https://bit.ly/2hGMSmi
HENRI de TOULOUSE–LAUTREC: Ήταν νάνος, μποέμ και γυναικάς… https://bit.ly/2wmaq0U
VINCENT VAN GOGH: Ανάμεσα στην κατάθλιψη και την μεγαλοφυΐα https://bit.ly/2vpa5Pd
PAUL GAUGUIN: Ήταν καταθλιπτικός https://bit.ly/2jvaA2b
AMEDEO MODIGLIANI: Φυματικός και χασικλής μέσα στα πορνεία https://bit.ly/2N7uZad
EDGAR DEGAS: Ο ζωγράφος που κατέληξε τυφλός… https://bit.ly/2SkKDnH
OSKAR KOKOSCHKA: Ο μεγάλος του εξπρεσιονισμού https://bit.ly/3hpWa1l
GRAHAM SUTHERLAND: Λάτρευε το κίτρινο https://bit.ly/3d1Awik
EDVARD MUNCH: Ζούσε με παραισθήσεις και μανίες καταδίωξης https://bit.ly/3t0nsPT
MAX ERNST: Ο πρωτοπόρος του υπερρεαλισμού https://bit.ly/3dlDpd6
RENE MAGRITTE: Οι κριτικοί τον “έθαψαν” https://bit.ly/3nNpfoW
Όσοι έχετε δει την ταινία “Notting Hill” με την Julia Roberts και τον Hugh Grant, πιθανά να θυμάστε αυτό το έργο του Chagall που παίζει ένα ρόλο στο έργο.
————————————————-
