ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Warhol / Basquiat: Μια σχέση τόσο διαφορετική

Η είδηση ότι γράφτηκε ένα καινούργιο έργο - και ανέβηκε ήδη στο Λονδίνο – για τον Andy Warhol και τον Jean-Michel Basquiat, ξανάφερε στην επικαιρότητα την σχέση των δύο ζωγράφων – που είναι δύο από τους πιο ακριβούς καλλιτέχνες των ημερών μας. O “πατριάρχης” της pop art αμέσως κατάλαβε το ταλέντο του νεαρού Basquiat, τον πήρε υπό την προστασία του, και ο μικρός “κόλλησε”.

Από

Νίκος Μουρατίδης

12 Αυγούστου, 2022

713

Η είδηση ότι γράφτηκε ένα καινούργιο έργο – και ανέβηκε ήδη στο Λονδίνο – για τον Andy Warhol και τον Jean–Michel Basquiat, ξανάφερε στην επικαιρότητα την σχέση των δύο ζωγράφων – που είναι δύο από τους πιο ακριβούς καλλιτέχνες των ημερών μας. O “πατριάρχης” της pop art αμέσως κατάλαβε το ταλέντο του νεαρού Basquiat, τον πήρε υπό την προστασία του, και ο μικρός “κόλλησε”.

Λέγεται πως ο Warhol τον ερωτεύτηκε σφόδρα, αλλά ο Basquiat εκείνη την εποχή ενδιαφερόταν για γυναίκες και ναρκωτικά. Κάτι που ο Warhol δεν μπορούσε να διαχειριστεί. Παρ’ όλα αυτά ήταν κολλητοί φίλοι μέχρι τέλους και επιπλέον έκαναν και μια συνεργασία που έμεινε στην ιστορία.

Ο Jeremy Pope (ως Basquiat) και ο Paul Bettany (ως Warhol) στο έργο “The Collaboration” που παίχτηκε στο Young Vic theater του Λονδίνου.

Το έργο “The Collaboration” (Η συνεργασία) αναφέρεται στην γνωριμία, στην σχέση, αλλά και στην συνεργία τους για μια μεγάλη έκθεση που δίχασε κοινό και κριτικούς. Η έκθεση έγινε το 1985 και οι κριτικοί δεν έγραψαν καθόλου καλά σχόλια. Παρ’ όλα αυτά οι δυο τους ήταν ένα απίθανο ζευγάρι. Δυο πρωτοπόροι ζωγράφοι από διαφορετικές γενιές, δύο εμβληματικά δημιουργικά ταλέντα και δύο καλοί φίλοι.

Το έργο μας μεταφέρει στη Νέα Υόρκη του 1984, όταν ο Andy Warhol είναι ήδη πλούσιος και καταξιωμένος καλλιτέχνης και ο Jean-Michel Basquiat είναι το νέο παιδί -θαύμα που τους έχει κατακτήσει όλους, τόσο με το πρόσωπο και το χαμόγελο του όσο και με την περίεργα διαφορετική τέχνη του. Ένα παιδί που ξεκίνησε να κάνει graffiti στους δρόμους και να πουλάει χειροποίητα ζωγραφισμένα t–shirt, ήταν ένα από τα καινούργια μεγάλα ονόματα στο χώρο των εικαστικών τεχνών της Νέας Υόρκης.

Στην αφίσα της έκθεσης του 1985 στην γκαλερί Tony Shafrazi, και οι δυο τους φορούσαν γάντια του μποξ. Όλη η Νέα Υόρκη – καλλιτέχνες, κοσμικοί, πλούσιοι και ΜΜΕ – περίμεναν αυτή την έκθεση που οι κριτικοί την έκριναν πολύ αυστηρά. Για να το πούμε πιο απλά, την “έθαψαν”.

Φυσικά, δεν περίμενε κανένας αυτά που θα συνέβαιναν τα επόμενα χρόνια. Τον θάνατο του Μπασκιά στα 28 του χρόνια, την αναπάντεχη και αλματώδη εκτίναξη των τιμών των έργων του, τις sold out εκθέσεις –μάλιστα μερικές διοργανώθηκαν με έργα και των δυο καλλιτεχνών– σε όλο τον κόσμο.

Έβλεπα το ντοκιμαντέρ του Netflix “The Andy Warhol Diaries” όπου κάποια στιγμή αναφέρθηκε στην κριτικό τέχνης των New York Times την Vivien Raynor, η οποία έγραψε μετά την κοινή τους έκθεση: “Πέρυσι, έγραψα για τον Ζαν-Μισέλ Μπασκιά ότι είχε την ευκαιρία να γίνει πολύ καλός ζωγράφος, με την προϋπόθεση ότι δεν θα υποκύψει στις δυνάμεις που θα τον έκαναν μασκότ στον κόσμο της τέχνης. Φέτος, φαίνεται ότι αυτές οι δυνάμεις έχουν επικρατήσει. O Basquiat έγινε η μασκότ του Warhol”.

Η ίδια κριτικός έγραψε επίσης πως η κοινή τους έκθεση, ήταν αποτέλεσμα ενός «οιδιπόδειου» ανάμεσα στους δυο καλλιτέχνες, υπονοώντας ότι ο Warhol χειρίζεται τον Μπασκιά, ενώ για το «αποτέλεσμα» της έκθεσης έγραψε: “Τα 16 έργα που περιλαμβάνονται στην έκθεση είναι ασαφή, είναι μεγάλα, λαμπερά, ακατάστατα και γεμάτα ιδιωτικά αστεία”.

©The Andy Warhol Foundation

Μια γοητευτική ιστορία

Οι ιστορία των δύο ζωγράφων είναι από εκείνες που ευχαριστιέσαι να τις διαβάζεις. Ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο νεαρός Μπασκιά σύχναζε στο στούντιο του Warhol στη Νέα Υόρκη, στο περίφημο “Factory”, σε μια προσπάθεια να την χωθεί τόσο στον καλλιτεχνικό αλλά και στον κοινωνικό κύκλο της Νέας Υόρκης. Ο Warhol ήταν τότε 60 κάτι και ο Basquiat 20 κάτι. Στην αρχή, ο Warhol δεν έδωσε καμία σημασία στον νεαρό. Πίστευε πως ήταν ένα ακόμα τεκνό, απ’ αυτά που μπαινόβγαιναν στο “Factory”. Από την δεκαετία του 70 ο Warhol περιτριγυριζόταν από νεαρούς μουσικούς, ηθοποιούς, ζωγράφους, σκηνοθέτες, μοντέλα, τραβεστί… ότι βάλει ο νους σου.

Όλοι ήθελαν να μπουν στην παρέα του “Factory”. Όταν όμως κάποια στιγμή – στα τέλη του ’82 – ο πολύ σοβαρός Ελβετός art dealer Bruno Bischofberger οργάνωσε ένα γεύμα για να γνωριστούν καλύτερα, ο Warhol άρχισε να του δείχνει προσοχή μέχρι που τον ερωτεύτηκε. Στο ημερολόγιο του άλλωστε ο ίδιος έγραψε: “Πήγα για να συναντήσω τον Bruno Bischofberger. Έφερε μαζί του τον Ζαν-Μισέλ Μπασκιά. Είναι το παιδί που χρησιμοποιούσε το όνομα “Samo” όταν κάθονταν στο πεζοδρόμιο στο Greenwich Village και ζωγράφιζε μπλουζάκια… ήταν απλώς ένα από εκείνα τα παιδιά που με τρέλαναν… είναι μαύρος, αλλά κάποιοι λένε ότι είναι από το Πουέρτο Ρίκο. Δεν ξέρω… Και έτσι έφαγα μαζί τους μεσημεριανό και μετά τράβηξα μια Polaroid και αυτός πήγε σπίτι του και μέσα σε δύο ώρες επέστρεψε με μια ζωγραφιά, ακόμα νωπή, με εκείνον και εμένα μαζί’.

Πως η polaroid του Warhol έγινε πίνακας από τον Basquiat.

Γιατί ο Warhol έκανε αυτήν την συνεργασία με τον Basquiat; Εκτός από το ότι τον ερωτεύτηκε, την χρειαζόταν αυτήν την συνεργασία. Ο Warhol βρισκόταν στο επίκεντρο του καλλιτεχνικού κατεστημένου για περισσότερα από είκοσι χρόνια τη στιγμή που γνώρισε τον Μπασκιά. Χρειαζόταν κάτι που θα τον οδηγούσε στην δεκαετία του ’80, για να ξεφύγει πια από τα πορτραίτα που έφτιαχνε για όλους τους πλούσιους του πλανήτη. Είχε βαρεθεί. Χρειαζόταν μια επιστροφή.

Ο Basquiat απ’ την άλλη αναζητούσε τη φήμη, την αναγνώριση και την πρόσβαση στην κοινωνία της τέχνης. Πίστευε πως ο Warhol ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να καθιερωθεί στην μεγάλη εικαστική οικογένεια της Νέας Υόρκης. Όπως ο Warhol αναζητούσε κάτι που θα αναβιώσει την καριέρα του, έτσι κι’ εκείνος ζητούσε κάτι που θα τον καθιερώσει.